Han Dieperink: Timing is de enige bron van alpha
Han Dieperink: Timing is de enige bron van alpha
Door Han Dieperink, geschreven op persoonlijke titel
Timing is cruciaal bij het genereren van alpha. Hier ligt echter het risico op de loer dat het snelle en intuïtieve deel van ons brein verkeerde beslissingen neemt.
Het menselijke brein bestaat uit twee systemen: het snelle systeem en het langzame systeem.
Het snelle systeem werkt op basis van intuïties en emoties en maakt volop gebruik van vooroordelen en vuistregels. Het is alleen niet logisch. Toch is het verantwoordelijk voor maar liefst 95% van de dagelijkse beslissingen.
Het langzame systeem maakt gebruik van logica. De informatie wordt gewogen en diverse opties worden afgewogen. Dat kost alleen veel tijd en energie. Het eerste systeem blijft vaak op de achtergrond draaien.
Financiële markten zijn uitstekend in staat om het snelle systeem te activeren. Het lijkt er soms wel op of financiële markten ervoor gemaakt zijn om zoveel mogelijk participanten in hun hemd te zetten. Financiële markten zijn wellicht efficiënt, de mens is dat niet.
Timing is cruciaal
Timing is de enige bron van alpha. Alle andere bronnen van alpha zijn namelijk geïdentificeerd en daarmee is het een beta-variant geworden. Nog even afgezien van de vraag of zoiets moet worden gezien als anomalie, of dat het wordt veroorzaakt door gedragsmatige vooroordelen: verklaarbare alpha is uiteindelijk niets meer dan beta.
Ook timing is simpel. Dat is niets meer dan laag kopen, hoog verkopen. Toch blijkt het snelle systeem vooral beslissingen te nemen die qua timing waarde vernietigen. Als de markt hoog staat stappen beleggers massaal in en in tijden van stress stappen veel beleggers uit. Het is kuddegedrag dat wellicht in het verleden nuttig was op de savanne, maar bij beleggen juist in de weg zit. Dat is ook de reden waarom contrair beleggen werkt: ingaan tegen de massa of de consensus betekent vaak ook ingaan tegen intuïties en emoties.
Elke belegger doet aan timing, want zelfs de beslissing om te blijven zitten is een vorm van timing. Bovendien maakt elke belegger ook een selectie van beleggingen.
Vreemd genoeg verschillen de resultaten van veel passieve beleggers zo mogelijk nog meer dan die van actieve beleggers. Het begrip ‘markt’ kan namelijk op totaal verschillende manieren worden gedefinieerd. De consensus bij actieve beleggers over wat de markt is, is kennelijk groter dan bij passieve beleggers. Blijkbaar wint het snelle systeem ook bij het vaststellen van de benchmark bij passieve beleggers, wat meer intuïtief wordt bepaald.
Bull-markten en bear-markten
Er zijn twee soorten correcties in aandelenmarkten: bull-markt correcties en bear-markt correcties. Een bull-markt correctie is typisch een correctie van een procent of tien. Fundamenteel is er niets veranderd en zo’n correctie is bedoeld om stoom af te blazen. De koersen zijn wat te ver vooruitgelopen op de fundamenten en het is tijd om even gas terug te nemen. Zeker na een lange (onafgebroken) periode van stijgende koersen, krijgen beleggers hoogtevrees. Dat is niets meer dan het intuïtieve brein dat kennelijk een bepaald patroon heeft herkend (onafgebroken stijging zonder correctie) en op basis daarvan durft te voorspellen dat er een correctie komt. Het grootste risico van beleggingscomités is dat deze intuïtieve waarschuwing voor gevaar ervoor zorgt dat de consensuskudde in beweging komt. Wij zijn tenslotte allemaal mens.
Bear-markten worden veroorzaakt door fundamentele wijzigingen. Die zijn rationeel, dus met behulp van het langzame systeem te analyseren. Een bear-markt wordt ook wel gedefinieerd als een daling van 20% of meer. In tegenstelling tot bull-markt correcties, waar je twee keer goed moet timen (eruit en er ook weer in, met als risico dat je de verdere opgaande beweging mist), loont het bij bear-markten dus méér om te timen. Dat betekent niet dat het gemakkelijk is, maar een voordeel van rationele argumenten is dat erover kan worden nagedacht. Eigenlijk is elke beleggingsbeslissing goed, zolang er maar over is nagedacht.
Timing en asset allocatie
Nu is niet alleen bij de keuze om al dan niet in- of uit te stappen sprake van timing, maar bij elke afweging tussen de ene en de andere belegging. Het grote voordeel is dat beleggers bij zo’n afweging min of meer gedwongen worden om het langzame, rationele systeem te gebruiken. Bovendien zit er al veel denkkracht in de koersen verwerkt. Beleggers zijn namelijk niet alleen en de prijs van een bepaalde belegging is tot stand gekomen dankzij de inspanningen van een grote groep beleggers, iets waar passieve beleggers als ‘free rider’ van profiteren.
Het heeft dan ook zin om na te gaan wat het langzame systeem ziet dat de markt niet ziet, of hoe rationeel kan worden geprofiteerd van het gegeven dat in een bepaalde markt intuïties, emoties, en – als gevolg daarvan – kuddegedrag de overhand hebben gekregen. Dat is niet eenvoudig, want ook hier zijn we tenslotte allemaal mens, en alpha is vluchtig.
Het artificiële brein
Vandaag de dag krijgen beleggers steun van artificiële intelligentie. Met behulp van AI-assistenten kunnen we ons langzame rationele systeem veel sneller laten werken. Waar het menselijk brein nu eenmaal niet alle data kan opslaan, is dat voor het artificiële brein geen enkel probleem. Omdat het artificiële brein geen mens is, kan dit brein ook beter de fouten van het snelle intuïtieve brein identificeren en mogelijk zelfs voorspellen. Gevolg is dat de markt door deze extra denkkracht nog efficiënter zal worden. Mogelijk zal de markt daardoor veranderen, want naast het snelle en het langzame brein, is er nu dus ook het artificiële brein.