Harry Geels: Vijf gevolgen van Trump’s overwinning
Harry Geels: Vijf gevolgen van Trump’s overwinning
Door Harry Geels
De herverkiezing van Donald Trump was hét nieuws vorige week. We weten niet hoe zijn beleid in de praktijk precies gaat uitpakken, maar er lijken vijf hoofdthema’s te zijn: deregulering en belastingverlaging, meer vrijheid (van meningsuiting), geopolitieke deal-politiek, een strenger immigratiebeleid en een verder voortschrijdende corporatocratie.
De verkiezingen in de VS zijn geen uitzondering op wat er elders in het Westen gebeurt. Grote delen van de maatschappij willen verandering en Donald Trump had hiervoor een verhaal en Kamala Harris niet. We kunnen het met dat verhaal eens of oneens zijn, maar dat is de platgeslagen analyse. Die gevoelde noodzaak tot verandering is ingegeven door een combinatie van factoren bestaande uit toenemende schulden, bureaucratisering, inflatie en immigratie, aangevuld met geopolitieke onzekerheid over Rusland en het Midden-Oosten.
Als Nederland een vergelijkbaar kiesstelsel had gehad als de VS – en Geert Wilders bijvoorbeeld tegenover Frans Timmermans had gestaan – had Wilders hier net zo’n zege behaald als Trump. De aantrekkingskracht van een daadkrachtige leider die verandering gaat brengen, zien we overal in de wereld terug. Denk aan Viktor Orbán in Hongarije of Javier Milei in Argentinië. Of inflatie of immigratie nu wel of niet meer toenemen en over welke periode precies, zijn niets meer dan saaie ‘feiten’. De perceptie is dat er te veel zaken niet goed gaan, en ‘perception is reality’.
We kunnen er nu even niets aan veranderen. Laten we ons daarom concentreren op de belangrijkste gevolgen. Dat zijn er kort door de bocht vijf. Mijn persoonlijke inschatting van Trump’s ‘Agenda 47’.
1) Deregulering en belastingverlaging
Trump’s Agenda 47 richt zich op het verminderen van bureaucratie binnen de federale overheid. Een belangrijk onderdeel hiervan is het herinvoeren van ‘Schedule F,’ waarmee veel federale medewerkers naar believen kunnen worden ontslagen. Dit maakt het gemakkelijker om posities te vervangen die eerder beschermd waren tegen politieke invloed. Verder beoogt hij de rol van bepaalde overheidsinstanties, zoals het Ministerie van Onderwijs, te verkleinen, met als doel een efficiëntere en directere uitvoerende macht.
Trump's Agenda 47 bevat verder belastingverlagingen die voornamelijk gericht zijn op de midden- en arbeidersklasse, evenals het afschaffen van belastingen op sociale zekerheidsuitkeringen om de financiële lasten voor gepensioneerden te verlichten. Hij heeft verdere aftrekposten voor gezinnen en bedrijven voorgesteld om de economische groei te stimuleren, naast belastingprikkels gericht op het verplaatsen van productie (naar de VS) en het verminderen van de afhankelijkheid van buitenlandse productie.
2) Meer vrijheid (van meningsuiting)
Agenda 47 gaat uitgebreid in op de vrijheid van meningsuiting en het beperken van de invloed van overheidsinstanties op sociale mediaplatforms. Trump beweert dat instanties zoals de FBI techbedrijven onder druk zetten om bepaalde standpunten te censureren, vooral conservatieve, en heeft beloofd om dergelijke overheidsinvloed te beperken. Zijn agenda suggereert wijzigingen in Sectie 230 van de Communications Decency Act, waardoor techbedrijven minder wettelijke bescherming krijgen en inhoud minder gemodereerd wordt.
Daarnaast heeft Trump zijn steun betuigd aan figuren als Elon Musk, die een absolutistische benadering van de vrije meningsuiting voorstaat, waarbij Musk's management van X wordt voorgesteld als een model voor minder beperkte online discussies. Trump’s tegenstanders maken zich zorgen dat de toegenomen controle over federale agentschappen onder Agenda 47 de macht zou kunnen centraliseren op manieren die de neutraliteit negatief beïnvloeden, terwijl voorstanders beweren dat het diverse uitingen juist beschermt tegen onterechte censuur.
3) Geopolitieke deal-politiek
Verder gaat Trump er prat op dat er tijdens zijn eerste termijn hoegenaamd geen Amerikaanse militairen zijn gesneuveld. Hij wil de oorlog in de Oekraïne zo snel mogelijk beëindigen. Waarschijnlijk gaat hij dat proberen met een deal, bijvoorbeeld door Oekraïne de Krim en de Donbas aan Rusland te laten afstaan in ruil voor vrede en toelating van Oekraïne tot de NAVO. Er lijkt dus geen reserve te bestaan om met dictators, zoals Vladiminir Poetin en Xi Jinping, deals te sluiten. Trump blijft verder Israël steunen. Het Midden-Oosten zal daarom een probleem blijven.
4) Strenger immigratiebeleid
Trump wil de grenzen sluiten voor immigranten en de circa 11 miljoen illegale immigranten in de Verenigde Staten uitzetten. Dit vereist een omvangrijke organisatie, mede omdat kinderen die in de VS zijn geboren, automatisch in aanmerking komen voor het Amerikaanse staatsburgerschap. Daarnaast zijn er complicaties op de arbeidsmarkt, die al krap is en sterk afhankelijk is van deze groep arbeidskrachten. Het kan dan ook ten koste gaan van economische groei. Een strenger immigratiebeleid heeft voor- en nadelen en een en ander is gemakkelijker gezegd dan gedaan.
5) Voortschrijdende corporatocratie
Voor beleggers is Trump’s beleid waarschijnlijk – naast minder belastingen en regels – vooral pro-business. Hij wil minder streng anti-mededingingstoezicht. Dat betekent meer fusies en overnames, hetgeen weer leidt tot grotere bedrijven en hogere koersen, ook voor private equity. Behalve wellicht voor Big Pharma, dat een doorn in Trump’s oog is omdat deze sector volgens hem corrupt is door de samenwerking met allerlei overheidsinstanties en de vermeend hoge zorgkosten voor gewone Amerikanen. Robert F. Kennedy jr. mag hier een rol spelen.
Tot slot drie opmerkingen
Al met al is Trump’s beleid de spreekwoordelijke ‘mixed bag’, die per saldo goed lijkt voor aandelen en minder duidelijk voor obligaties. Voor dat laatste geldt de vraag wat de rente gaat doen. Trump’s beleid lijkt per saldo renteverhogend omdat hij aanstuurt op meer groei. Anderzijds zal hij proberen zijn invloed op de centrale bank te vergroten om de rente te drukken. Dat laatste is nodig om de kracht van de dollar te verminderen. Want ook dat wordt een thema, vooral vis-ả-vis China, om het Amerikaanse bedrijfsleven competitief te houden.
Verder is duurzaamheid een zorg. Enerzijds lijkt Trump vol aan te sturen op meer fossiele energie, anderzijds wil hij meer innovatie door het bevorderen van ‘vrijheidssteden’ op federaal land, die technologische groei en economische kansen moeten stimuleren. Duurzaamheid kan dan ook een kans zijn, maar dan overgelaten aan de markt, en minder aan supranationaal opgelegde agenda’s. Vergeet niet dat er ook in de VS een onderstroming van duurzaamheid bestaat, bijvoorbeeld afkomstig van bepaalde consumenten en vermogensbeheerders.
Tot slot zullen Trump’s deregulering, belastingverlagingen, pro-business beleid en minder afhankelijkheid van supranationale organisaties de rest van de wereld, en dan specifiek Europa, niet onberoerd laten. Europa zal – om economisch niet nog verder achterop te gaan lopen – mee moeten in dit beleid. Trump’s verkiezing wekt herinneringen op aan de verkiezing van Ronald Reagan begin jaren tachtig. Reaganomics kreeg toen ook in Europa opvolging, onder aanvoering van Margaret Thatcher. De grote vraag is dan ook hoe de EU Trump gaat ‘handlen’.
Dit artikel bevat een persoonlijke opinie van Harry Geels