ECR research: Twee landen, één clash - Koude Oorlog 2.0

29 mei 2020

Door Andy Langenkamp, Senior Political Analyst, ECR Research

Een nieuwe Koude Oorlog is wel het laatste wat een wereldeconomie in coronarecessie kan gebruiken. Maar het ziet er niet rooskleurig uit.

Beijing draait de duimschroeven van Hongkong aan. Sinds de overdracht van Hongkong door de Britten aan China in 1997 heeft Beijing vaker stappen gezet om de autonomie van de stad – die officieel tot 2047 loopt - aan te tasten en het afgesproken één land, twee systemen te ondergraven. Onder Xi Jinping zijn de spanningen tussen het vaste land en het financiële centrum verder opgelopen. Nu wil de Communistische Partij nieuwe wetten instellen om de “nationale veiligheid” in Hongkong (en Macau) te waarborgen.

De motivatie van Beijing is dat Hongkong instellingen, procedures en mechanismen voor bewaring van de nationale veiligheid moet verbeteren. Indien nodig moeten veiligheidsdiensten die onder het gezag van Beijing vallen zich in Hongkong kunnen vestigen “om te voldoen aan de relevante verplichtingen voor nationale veiligheid”.

Een dergelijke grote inbreuk op de semi-autonomie van de stadstaat baart zorgen, omdat Hongkong nog altijd een zeer belangrijk financieel centrum is en voor veel westerse bedrijven dient als bruggenhoofd naar het Chinese vaste land. Als de stad gekneveld wordt, kunnen bedrijven zich terugtrekken en zullen veel expats een andere vestigingslocatie zoeken. Minstens zo belangrijk is dat Hongkong van Washington een speciale status toegekend heeft gekregen, zodat via de stadstaat allerlei kapitaalstromen en andere financiële zaken verlopen die niet via het Chinese vaste land mogen lopen. De Amerikaanse president Trump dreigt de voorkeursbehandeling van Hongkong als handelspartner in te trekken.

De spanningen tussen Washington en Beijing rondom Hongkong zijn onderdeel van een steeds diepere en bredere vete:

• Taiwan was altijd al een zeer gevoelig punt – China ziet het eiland als afvallige provincie - en fricties hieromtrent lopen ook weer op. De Amerikaanse overheid ging onlangs akkoord met de verkoop van achttien torpedo's aan Taiwan. Die wapendeal zet de relatie tussen Washington en Beijing verder onder druk.
• De handelsdeal die China en de VS vlak voor het uitbreken van de coronacrisis sloten, behelsde onder meer dat China veel meer Amerikaanse producten zou kopen. De toegezegde hoeveelheden zijn moeilijk te realiseren nu China voor het eerst in vele decennia dit jaar waarschijnlijk economisch krimpt. Dit geeft Trump ammunitie om de clash met China verder op te voeren.
• Sowieso liet de handelsdeal veel van de meest brisante kwesties buiten beschouwing of behandelde deze in vage termen (waaronder staatssteun aan bedrijven en bescherming van intellectueel eigendom).
• Politiek en economie overlappen steeds meer in de relatie tussen China en de VS. Washington wil bijvoorbeeld verscherpte exportcontroles uitvoeren voor Huawei om te voorkomen dat kennis uit de VS naar het buitenland weglekt. Washington zette het Chinese conglomeraat een jaar geleden al op de exportcontrolelijst. Voor Huawei werd het daardoor lastiger toegang te krijgen tot de Amerikaanse markt. Daar viel tot nu nog redelijk omheen te werken door bijvoorbeeld chips buiten het Chinese vaste land te laten maken (bijvoorbeeld in Taiwan). Maar de Amerikaanse regering wil nu ook handel via die omweg frustreren. Uiteindelijk komen bedrijven dan voor de keuze te staan: of handel met China of handel met Amerika.
• Trump – maar ook minister van Buitenlandse Zaken Pompeo – blijft inhakken op China als hoofdschuldige aan de coronacrisis. Natuurlijk valt het nodige af te dingen op de Chinese aanpak, maar veel van de beschuldigen zijn ongefundeerd of veel te kort door de bocht.

Door de ellende van de coronacrisis zal Trump waarschijnlijk denken dat een ‘Blame China’-tactiek electoraal loont. Voorheen hield Trump de China-hardliners binnen de overheid nog enigszins in toom, omdat hij per se een handelsdeal wilde presenteren. Die drang zal nu zijn weggevallen, omdat in deze tijden zo’n deal waarschijnlijk op weinig gejuich bij de kiezers kan rekenen.

De hardere maatregelen tegen Huawei kunnen daarom best eens een openingssalvo zijn in een heropende handels-, tech-, cyber-, propaganda-, diplomatieke en financiële oorlog. Een strijd die het definitieve einde kan betekenen van het Chimerica van Niall Ferguson (waarbij China en de VS gezamenlijk de nieuwe wereldorde zouden vormgeven en leiden) en het verlate startschot van Koude Oorlog 2.0.

ECR Research publiceert al ruim 40 jaar volledig onafhankelijke analyses op het gebied van asset allocatie, wereldwijde financiële markten, politiek en valuta- & rentemarkten.

Lezers van Financial Investigator kunnen kosteloos kennismaken op www.ecrresearch.com