Zelfs als de coronacrisis na verloop van tijd wat van haar hegemonie over de politieke en economische agenda op zal geven, moeten we er niet op rekenen dat we in rustig vaarwater komen. Het land dat de afgelopen decennia met vallen en opstaan de belangrijkste rol vervulde in het realiseren van internationale orde en stabiliteit, laat het steeds meer afweten. Nu Amerika naar binnen is gekeerd, probeert China ruimte te creëren voor zijn eigen regels, instituties en visie op het internationale systeem.

   

Niet alleen verliezen Amerikanen zelf het vertrouwen in hun land, andere landen hebben ook minder fiducie in de VS. Een staat heeft in wezen maar een paar essentiële taken: het bieden van veiligheid, stabiliteit, economische vooruitgang en rechtvaardigheid. Hierin schieten veel landen in meer of mindere mate tekort. Maar waren de Amerikaanse tekortkomingen voor de coronacrisis al steeds prangender aan het worden, nu zijn die alleen nog maar erger geworden. Zo wordt het wel erg moeilijk de wereld te leiden; nog los van het feit dat Trump dat in veel opzichten helemaal niet wil, zoals blijkt uit zijn opzeggingen van overeenkomsten en zijn plannen om de VS uit bepaalde instituties terug te trekken.

   

Trump zal steeds meer de aanval kiezen om zijn herverkiezingskansen te vergroten. In een tweet gaf een voormalige Republikeinse presidentskandidaat het kort en bondig weer:

   

Tweet Joe Walsh (@WalshFreedom) – 3:11am, May 21, 2020

Behalve het afschuiven van de schuld van alle problemen op de Obama-kliek en het ontslaan van kritische ondergeschikten, richt Trump zijn pijlen ook weer op een ‘Blame China’-tactiek. Door de sociale en economische ellende van de coronacrisis zal Trump waarschijnlijk denken dat het electoraal loont om China aan te pakken. Voorheen hield Trump de Chinahardliners binnen de overheid nog enigszins in toom, omdat hij per se een handelsdeal wilde presenteren. Die drang zal nu zijn weggevallen, omdat in deze tijden zo’n deal waarschijnlijk op weinig gejuich bij kiezers kan rekenen. De hardere maatregelen tegen Huawei kunnen daarom best eens een openingssalvo zijn in een heropende handels-, tech-, cyber-, propaganda-, diplomatieke en financiële oorlog. Een strijd die het definitieve einde kan betekenen van het Chimerica van Niall Ferguson (waarbij China en de VS gezamenlijk de nieuwe wereldorde zouden vormgeven en leiden) en het verlate startschot van een Koude Oorlog 2.0.

   

Het einde van de leiderschapsrol van Amerika in de wereld is gevaarlijk. Decennialang was sprake van ‘overreach’, maar nu dreigt ‘underreach’. De wereld zal zichzelf niet organiseren en ordenen. Amerika alleen kan deze taak niet volbrengen, maar heeft hier nog altijd wel een rol in te vervullen. Het zou niet de eerste keer zijn dat een wereldmacht een laatste zetje krijgt door een pandemie, volgens medisch historicus Frank M. Snowden. In de vijfde eeuw wankelde het Romeinse Rijk al door onder meer een economische crisis en corruptie. Maar een plaag gaf een zeer belangrijke extra zet de afgrond in.

   

Nu zal Amerika niet ten onder gaan aan het coronavirus, maar de pandemie versnelt en verdiept wel de animositeit tussen China en de VS, zwengelt deglobalisering aan en legt de zwaktes van het presidentschap van Trump en de Amerikaanse maatschappij genadeloos bloot.