ECR Research: Stuurt Trump om electorale redenen aan op botsing met China?

12 augustus 2020

De draak is ontwaakt

Het kan niemand ontgaan dat meer en meer landen onrustig worden van China. Met name sinds het aantreden van Xi Jinping als leider laat China zich assertiever gelden op het wereldtoneel:

• Met het Belt & Road Initiative probeert Beijing in feite de hele wereld onderdeel te maken van de Chinese exporteconomie door overal waar het een ingang vindt, wegen, havens, vliegvelden en andere infrastructuur te financieren en te bouwen, om zo de eigen productieketens te verstevigen en uit te breiden en om afhankelijkheidsrelaties te creëren. China heeft vergeleken met de VS nauwelijks bondgenoten en de BRI is een weg waarlangs het toch landen in zijn kamp probeert te manoeuvreren.
• Ook via andere routes tracht China zijn stempel op de wereld te drukken. Het land zet alternatieve instituties op voor internationale organen als de Wereldbank en de Aziatische Ontwikkelingsbank. Het concurreert met internationale handelsverdragen door eigen handelsakkoorden op te zetten. Ook probeert China via bijvoorbeeld het 17+1-samenwerkingsverband de politieke lijn van Europa bij te sturen door banden aan te knopen met landen in met name Centraal- en Oost-Europa.
• Militair gezien nemen de capaciteiten van China rap toe; op het land, op zee en in de lucht. Beijing loopt nog altijd ver achter op Amerika, maar heeft intussen wel zodanige strijdkrachten opgebouwd dat het maar zeer de vraag is of de VS nog durft in te grijpen als China hardhandig Taiwan onder controle brengt. Het gaat er immers niet om dat Amerika een oorlog met China vrij zeker zou winnen, maar of het bereid is de onvermijdelijke verliezen te nemen die zo’n oorlog zou eisen.
• Taiwan lijkt voorlopig nog een brug te ver voor Beijing – al neemt de retoriek tussen die twee ook almaar hardere vormen aan – maar het houdt intussen Hong Kong wel aanmerkelijk meer onder de knoet. China schat zichzelf zo sterk in, dat de redenering is dat de internationale gemeenschap de Chinese markt te belangrijk vindt om serieuze maatregelen te nemen tegen China. Bovendien is de gedachte dat welke sancties ook genomen worden, China ze wel kan hebben.
• Via bedrijven als Huawei, AliExpress, Tencent en andere wereldwijd opererende Chinese bedrijven zorgt China ervoor dat landen zodanig afhankelijk worden van China, dat het heel moeilijk is om banden met die bedrijven door te snijden als vermoed wordt dat de Chinese overheid teveel meekijkt en –beslist met die Chinese reuzen. We zien dat de laatste tijd natuurlijk heel duidelijk rondom TikTok en Huawei.  

Onontkoombare botsing?

Ik kan nog veel meer voorbeelden geven van de grotere rol van China in de wereld, maar het punt is helder: Amerika is niet langer de hegemonie die het was, er is een nieuwe troonpretendent. En het verleden laat zien dat een dergelijke overgangsfase een gevaarlijke periodes is, de tijd waarin een zittende en ambitieuze macht elkaar in de ogen kijken. President van de Council on Foreign Relations Richard Haass schreef eind 2014 al: “The question is not whether the world will continue to unravel, but how fast and how far.”

De Amerikaanse professor Graham Allison schrijft de afgelopen jaren over de zogenaamde ‘Thucydides Trap’. De kans op oorlog is groot in een periode waarin een snel opkomende macht gaat wedijveren met de heersende macht. In de afgelopen vijfhonderd jaar waren er zeker zestien van deze situaties die twaalf keer uitdraaiden op een oorlog. Daarbij was vaak het samenspel tussen assertiviteit van de nieuwe grootmacht en angst van de zittende macht doorslaggevend voor het uitbreken van de gewapende strijd. Soms speelde ook de gecompliceerde verstrengeling van bondgenoten een belangrijke rol.

Om het naar het nu te trekken: Japan zou – overtuigd van de veiligheidsgarantie van de VS – kunnen besluiten tot preventief optreden tegen China, waarna China toch antwoordt met gelijke munt en de Amerikanen ongewild een oorlog worden ingetrokken. China hoeft een oorlog zeker niet altijd uit de weg te gaan, omdat het weet dat het geen schijn van kans maakt tegen de VS als ze een-tegen-een een oorlog uitvechten (laat staan als Amerika’s bondgenoten zouden instappen). In de afgelopen eeuw zijn de Chinezen wel vaker ten strijde getrokken, ook al leken de kansen op succes gering. De Korea Oorlog (1950-1953) is daarvan een goed voorbeeld.

Bovendien kan China de Amerikaanse veiligheidsgaranties aan landen als de Filipijnen en Japan weleens gaan testen. Aan dat Amerikaanse commitment is vaker getwijfeld en die bedenkingen zullen eerder zijn toe- dan afgenomen met Trump in het Witte Huis en met Amerika dat de afgelopen jaren een ‘geopolitical taper’ heeft ingezet met het opzeggen van internationale verdragen en het ondermijnen van bondgenootschappen.

De wereldeconomie kan een snel heter wordende Koude Oorlog sowieso niet gebruiken, maar met een coronacrisis die voorlopig blijft huishouden en schuldenbergen die al torenhoog zijn, kan de mondiale economie oplopende geopolitieke spanningen helemaal missen als kiespijn.

 

Andy Langenkamp is senior politiek analist bij ECR Research. ECR Research publiceert al ruim 40 jaar volledig onafhankelijke analyses op het gebied van asset allocatie, wereldwijde financiële markten, politiek en valuta- & renteontwikkelingen.

Lezers van Financial Investigator kunnen kosteloos kennismaken op www.ecrresearch.com.