Pim Poppe: Inspiratie van de ECB-klimaatstresstest
Pim Poppe: Inspiratie van de ECB-klimaatstresstest
Door Pim Poppe, Managing Partner, Probability & Partners
Verleden week publiceerde de ECB de resultaten en de methodologie van de klimaatstresstest. Dit was erg interessant. Het is een heroïsche exercitie uitgevoerd met een militaire precisie en een horizon van dertig jaar die maar liefst 4 miljoen bedrijven en 1600 banken omvat. Hoe kunnen beleggers zich door deze stresstest laten inspireren?
De ECB onderkent, zoals inmiddels gebruikelijk is bij de beschrijving van klimaatrisico’s, twee soorten risico’s: transitierisico’s en fysieke risico’s. Transitierisico’s zijn risico’s die ontstaan door regelgeving. Die leidt ertoe dat bedrijfsmodellen verzwakken of verdwijnen, met alle schade van dien. Fysiek risico, het woord zegt het al, gaat om fysieke schade aan gebouwen, productiemiddelen en land als gevolg van klimaateffecten, waardoor de waarde daalt. De conclusies van de klimaatstresstest hebben al in de krant gestaan en zijn in het rapport na te lezen. Daar ga ik verder niet op in. Belangrijker om over na te denken zijn de relevantie en de vervolgstappen.
Is deze stresstest interessant voor institutionele beleggers?
Zeker, zou ik zeggen.
Ten eerste omdat de potentiële effecten van het klimaat op de waarde van beleggingstitels gigantisch zijn.
Ten tweede omdat deze stresstest, met al zijn voorlopige onvolkomenheden, een heel goed denkraam en fundament biedt voor verdere vingeroefeningen. We kunnen erop doorbouwen.
Ten derde omdat wat er nu in bankenland qua regelgeving gebeurt, ook binnen enkele jaren in verzekeringsland en assetmanagement gemeengoed zal zijn. Althans, dat leert de ervaring in andere regelgevingsdomeinen.
Ten vierde omdat deze ECB-exercitie leert wat er allemaal nodig is aan data om een behoorlijke inschatting te maken van de effecten van droogte, temperatuurstijging, overstromingen van rivieren en stijging van de zeespiegel.
En ten vijfde omdat het zomaar zo zou kunnen zijn dat de mensen – van de Economist bijvoorbeeld – die beweren dat klimaatrisico onderbeprijsd is, gelijk gaan krijgen.
Is er kritiek mogelijk op de klimaatstresstest van de ECB?
Natuurlijk. Het basisjaar voor de CO2-uitstootprojecties is door COVID-19 achteraf ongelukkig gekozen. Het ligt feitelijk te hoog. Verder is het modelleren en het één jaar vooruit voorspellen van de probability of default van een banklening al moeilijk. Wat dan te denken van prognoses van dertig jaar vooruit? Wat dan te denken van het samenspel van de klimaatmodellen, overstromingsmodellen en financiële risicomodellen. Er zijn twee posities in te nemen in dit debat: we modelleren en voorspellen niet, of we doen het met de middelen die we hebben en gebruiken de resultaten met beleid en intelligentie. Ik ben voorstander van de tweede benadering.
Zijn er complimenten denkbaar?
Jazeker, de consistentie en de granulariteit van de aanpak is vrijwel compleet. De ECB trekt het klimaat via de stresstests integraal binnen de toezichtsagenda. Het begint natuurlijk bij de beoordeling van de weerbaarheid van banken, maar en passant maakt de ECB van de gelegenheid gebruik om ook de EU en haar nationale lidstaten op de verantwoordelijkheid te wijzen om tijdig beleid te maken en daarmee een ‘onordentelijke’ en daarmee onnodig schadelijke transitie te voorkomen.
Is dit het hele verhaal rondom klimaatrisico’s?
Nee, natuurlijk niet. Het is een heel goed begin, meer niet. Het klimaatrisico wordt nu door de ECB beschreven als iets wat langzaam op ons afkomt en traag in de bank of beleggingsportefeuille materialiseert. In de werkelijke wereld zullen er schokken optreden.
Het transitierisico zal naar mijn smaak enorm grillig zijn. Een relatief beperkte overstroming met ‘slechts’ enkele honderden slachtoffers kan de politieke prioriteiten compleet op zijn kop zetten, waardoor in korte tijd zware regelgeving geïmplementeerd zal worden. Ook leert de geschiedenis dat maatschappelijke discussies lang kunnen voortduren, totdat ze ineens een kantelpunt bereiken en er veel mogelijk is qua beleid. Het transitierisico zal daarom niet geleidelijk, maar schoksgewijs verlopen.
Een ander, nog ontbrekend element zijn de irrationeel versterkende effecten van financiële markten op gebeurtenissen van buiten het financiële bestel, zoals COVID-19 of het klimaat. De lessen van de GFC en COVID-19 leren dat de effecten op financiële markten eerst lang op zich kunnen laten wachten en daarna veel groter kunnen zijn dan wat rationeel is.
Welke inspiratie kunnen asset-owners en assetmanagers uit de klimaatstresstest trekken?
Als altijd zou ik zeggen: begin met goede vragen en kom dan met analyses en antwoorden. Pas daarna je beleggingsbeleid aan en leg dat vooral ook goed uit. Het gaat niet makkelijk zijn. Het is een meerjarenexercitie. Het is ook geen verhaal van alleen data verzamelen en modellen bouwen, maar ook van het opzetten van een kwalitatieve verhaallijn en goede scenario’s.
Er zal echt wat huiswerk gemaakt moeten worden. Om het klimaatrisico goed in te schatten, mogen de objectiveerbare elementen niet ontbreken, maar zullen ook subjectieve inschattingen noodzakelijk zijn. Het vraagt om een multidisciplinaire aanpak. Het lijkt niet aanbevelenswaardig de complexiteit van het vraagstuk de reden te laten zijn om niet in actie te komen.
Succes!
Probability & Partners is een Risk Advisory Firm die geïntegreerde risicomanagement en kwantitatieve modelleringsoplossingen biedt aan de financiële sector en aan data-gedreven ondernemingen.