Pim Poppe: Klimaatverandering, voorkomen of aanpassen?
Pim Poppe: Klimaatverandering, voorkomen of aanpassen?
Door Pim Poppe, Managing Partner, Probability & Partners
Op 10 juni zette Emeritus Hoogleraar Wiskunde Dr Eliot Jacobson om 8 uur ‘s ochtends een grafiekje op zijn Twitteraccount met het temperatuursverloop van de Atlantische Oceaan. De ruwe data waren enkele uren daarvoor openbaar gemaakt. Een dag later, in de ochtend van 11 juni, was de tweet al 1,2 miljoen keer bekeken en in de middag van 11 juni begon de pers hem te bellen met het verzoek het verhaal achter de data te vertellen.
Figuur 1: North Atlantic Sea Surface Temperature Anomaly
Bron: Twitter Eliot Jacobson
Binnen een paar dagen werd het verhaal opgepikt door de pers. Onder meer de LA Times en CBS Chicago hadden interesse. Dat gaat de daaropvolgende dagen door. Op 17 juni kwamen onze NRC en de Financial Times in het Verenigd Koninkrijk met verhalen rondom dezelfde data. Allemaal natuurlijk met grafieken die mooier zijn dan de oorspronkelijke grafiek. Toch doen de grafieken steeds hetzelfde: de temperatuur van het oppervlaktewater per kalenderdag in 2023 afzetten tegen de jaren sinds 1982. Wat is er aan de hand?
Kort gezegd komt het erop neer dat de temperatuur van de bovenste vijf meter van de Atlantische oceaan nog nooit eerder zo hoog is geweest sinds men is begonnen met meten. Dat was in 1982. Belangrijker nog, de stijging van de temperatuur van het oppervlaktewater in de eerste dagen van juni is exceptioneel. In de woorden van Eliot Jacobson ‘the line gets vertical’. In statistische termen, uitgedrukt in standaarddeviatie en statistische waarschijnlijkheid, kan een dergelijke tempartuurstijging niet plaatsvinden. Anders gezegd: het datagenererend proces is veranderd. Er is iets aan de hand.
Figuur 2: SST North Atlantic (0-60N, 0-80W)
Bron: climatereanalizer.org, gedownload op 19 juni 2023 (gebruikt in de NRC van 17 juni)
Oorzaken en gevolgen
De afgelopen dagen zijn verschillende oceanologen en klimatologen door de media gevraagd naar de oorzaken van deze snelle temperatuurstijging. Een aantal verklaringen wordt vaak genoemd:
- De gebruikelijke passaatwinden ter hoogte van de Kreeftskeerkring zijn dit jaar zwak door een lagedrukgebied dat daar al langere tijd ligt. Doordat de passaatwinden zwak zijn, wordt het warme oppervlaktewater niet gemengd met het diepere water dat kouder is. Het oppervlaktewater warmt daardoor sneller op.
- Doordat er minder zandstof uit de Sahara over de oceaan waait dan gebruikelijk, wordt het zonlicht minder getemperd. Daardoor is de temperatuurstijging van het water sterker.
- De laatste en meest tegenintuïtieve verklaring is dat regelgeving de internationale vrachtvaart sinds 2020 verbiedt om het vervuilende zwavel uit te stoten. De toegelaten uitstoot van zwavel is met 6/7 omlaag gebracht. Door de verminderde zonlichtweerkaatsing door de schonere lucht wordt het zeewater sneller warm.
Voor definitieve verklaringen van de oorzaken is het nog veel te vroeg. Daar zijn de wetenschappers het over eens. Ook over de gevolgen kunnen we slechts speculeren. Wat we in ieder geval weten, is dat warmte energie is. Warmer water is meer energie. Warmer water geeft energie aan de atmosfeer. Meer energie in de atmosfeer kan leiden tot grotere uitslagen in neerslag, temperatuur en wind.
Incident in een patroon
Het gaat me niet eens zozeer om deze specifieke klimatologische ontsporing in de Atlantische Oceaan. Dit is er een van vele. Waar het me wel om gaat, is dat dit incident past in een patroon. Wat mij betreft kan het patroon als volgt worden omschreven:
a) Er zijn steeds meer exceptionele klimatologische gebeurtenissen en de gebeurtenissen zijn exceptioneler.
b) De realisaties van de trendmatige klimaatverslechtering liggen aan de bovenkant of zelfs buiten de bandbreedte van eerdere voorspellingen.
c) Ter verklaring van de incidenten wordt een hutspot van oorzaken genoemd. Deze zijn complex, niet-lineair en met veel onderlinge beïnvloeding, zowel met betrekking tot de parameters als in de benadering van de kantelpunten. De wetenschap begrijpt het eenvoudigweg nog niet goed genoeg.
d) En dan het belangrijkste: het verdere verloop van de klimaatverslechtering en klimaatincidenten kennen we niet en, erger nog, kunnen we niet kennen.
Copingstrategieën
Voor mij is het een feit dat er klimaatverandering plaatsvindt. Het is een complex fenomeen er zijn onvoorspelbare kantelpunten en interacties die de wetenschap niet goed begrijpt. Wat zijn onze copingstrategieën? Wat zijn de opties, voor burgers, voor ondernemingen of voor de overheid?
Ten eerste, ontkennen. Het klimaatprobleem ontkennen is een praktische strategie. Je hoeft niets te doen en je hoeft je ook geen zorgen te maken. Deze strategie is nog wijdverbreid en wint weer aan populariteit, bijvoorbeeld in de VS.
Ten tweede, weglopen. Wij gaan toch het verschil niet maken. Wij zijn maar een druppel op een gloeiende plaat. Ik ben maar een van de zeven miljard wereldburgers. We moeten als bedrijf onze aandeelhouders tevreden stellen en kunnen daarom niet uit fossiel. Als wij wel aan klimaat doen en zij niet, dan zijn wij te duur. Als regering kijken we liever naar de koopkrachtplaatjes dan naar het klimaat, want de verkiezingen zijn weer in aantocht.
Ten derde, voorkomen. Het klimaatprobleem is nog steeds oplosbaar als we alles doen wat in ons vermogen ligt. We kunnen de klimaatcrisis voorkomen. Met Frans Timmermans voorop gaan we met regelgeving, subsidies en verslaggellingsvereisten de wereld verbeteren voor het te laat is. Als consument dragen we ook ons steentje bij aan een betere wereld. We vliegen niet meer en we verminderen onze vleesconsumptie.
Ten vierde, aanpassen. Het klimaatprobleem is onomkeerbaar. Mondiale gezamenlijke actie zal falen of heeft al gefaald. We moeten ons daarom aanpassen; als burger, als bedrijf of als land. Individuen emigreren massaal omdat grote gebieden onleefbaar worden. Bedrijven passen hun strategieën en verdienmodellen fundamenteel aan om te overleven. Andere bedrijven zullen failleren omdat ze geen functie meer hebben in het nieuwe ecosysteem. Overheden zullen de infrastructuur qua dijken, waterloop en stedelijke planning moeten aanpassen. Overheden zullen zich fundamenteel moeten voorbereiden op de immigratie die zal komen, om maar een paar voorbeelden te noemen. Voor dat alles zullen overheden voldoende financiële middelen beschikbaar moeten maken.
Aanpassen dan maar?
Terwijl de klimaatcrisis zich ontvouwt, verandert mijn kijk. Het gaat sneller en verloopt onvoorspelbaarder. De klimaatcisis zal denkelijk uitmonden in meerdere sociale en financiële crises. Ontkennen en weglopen waren sowieso niet mijn voorkeursstrategieën. Dus voorkomen of aanpassen? Alles wijst er op dat voorkomen steeds minder haalbaar wordt. We zullen daarom meer moeten inzetten op aanpassen: door burgers, bedrijven en landen.
Probability & Partners is een Risk Advisory Firm die geïntegreerde risicomanagement en kwantitatieve modelleringsoplossingen biedt aan de financiële sector en aan data-gedreven ondernemingen.