Harry Geels: Drie ‘gamechangers’ vlak voor de verkiezingen
Harry Geels: Drie ‘gamechangers’ vlak voor de verkiezingen
Door Harry Geels
We beleven een verwarrende maar ook boeiende aanloop naar de verkiezingen. Er hebben zich in korte tijd drie ‘game changers’ voorgedaan: de nadrukkelijke profilering van Frans Timmermans als alternatief voor ‘knetterrechts’, de ‘mildere’ opstelling van Geert Wilders en de kandidaatstelling van Pieter Omtzigt als premier in een zakenkabinet. Mensen gaan hierdoor waarschijnlijk strategisch stemmen. Het worden daarom bloedstollende verkiezingen.
De verkiezingsdebatten die momenteel plaatsvinden hebben een hoog polariserend gehalte. Maar dat is niet de enige storende factor. Politici – en daarmee eigenlijk ook de mensen in het land – worden door de media gedwongen om in één minuut te kiezen voor oplossingen voor heel ingewikkelde problemen, zoals de klimaatverandering of de ongelijkheid. En dan zijn er nog de vele drogredenen die over en weer gebruikt worden, zoals het argumentum ad misericordiam, het beroep op medelijden zonder goede argumenten.
Nog meer drogredenen
Er wordt ook veel ge-oversimplificeerd, bijvoorbeeld door te stellen dat de klimaatproblemen kunnen worden opgelost door bedrijven harder aan te pakken en dat de ongelijkheid wel even verkleind kan worden door vermogens zwaarder te belasten. Problemen gaan vaak veel dieper. Zo is de ongelijkheid mede het gevolg van machtige oligopolies, monetair en globalistisch beleid waardoor de lagere klassen in een economie op wereldniveau zijn moeten gaan concurreren en globale fiscale optimalisatie mogelijk werd. Hier gaat het in de discussies zelden over.
En dan is er – wat mij betreft – de meest storende drogreden: de valse tweedeling. Er is blijkbaar alleen ‘(deugdelijk) links’ aan de ene kant en ‘knetter-, extreem- of domrechts’ aan de andere kant. Het politieke landschap is echter multidimensionaal, zoals ook vorige keer toegelicht, en uitgebeeld in Figuur 1. Zo is de PVV niet extreemrechts, maar eerder conservatief links en staat deze zelfs dichter bij de SP dan bij de VVD. Zelfs vooraanstaande columnisten in ‘kwaliteitskranten’ worden ingezet om deze valse tweedeling in stand te houden. Maar genoeg over de drogredenen.
Figuur 1
Drie gamechangers
Er hebben zich in korte tijd in het debat dus drie ‘game changers’ voorgedaan die minimaal net zoveel aandacht verdienen. Ze zijn waarschijnlijk zelfs uitslagbepalend.
De eerste is dat Geert Wilders zich – in tegenstelling tot bij voorgaande verkiezingen – milder is gaan opstellen. Zie ook de aanpassing in Figuur 1. Er is volgens Wilders met de PVV over alles te praten. Hij is bereid tot het sluiten van compromissen. Dit heeft hem in de laatste peilingen de nodige (nog fictieve) zetels opgeleverd. Andere partijen doen Wilders’ ‘move’ vanzelfsprekend af als onecht. Een alternatieve verklaring voor Wilders’ stijgende populariteit betreffen de vele pro-Hamas demonstraties, waarover hij zich overigens opvallend op de vlakte houdt.
De tweede is dat Frans Timmermans zich nu als enige profileert als het alternatief voor ‘rechts’, dat het in de peilingen zo goed doet. Hij is daarbij zelfs in het politieke landschap naar linksboven opgeschoven, om acceptabel te zijn voor zoveel mogelijk stemmers uit de twee kwadranten aan de linkerkant van bovenstaande figuur. Zo kwam daar ‘ineens’ de discussie over de 2% belasting op vermogens in bedrijven en de verhoging van de erfbelasting naar 45% die GroenLinks-PvdA wil doorvoeren. Maatregelen waarmee Nederland overigens verder zal dalen in het klassement van ondernemingsklimaat.
Dan de derde. Pieter Omtzigt wil, hoewel hij een voorkeur blijft houden om fractievoorzitter in de Tweede Kamer te worden, eventueel wél premier worden in een kabinet van (onafhankelijke) vakministers. Daarmee plaatst Omtzigt concreet het veel besproken en interessante idee van een zakenkabinet op de agenda. Dit was eerder de droom van Pim Fortuyn. Dit is een bijzondere ‘move’, omdat dit voor traditionele carrièrepolitici een bedreiging is. Ook roept het de vragen op wat dan experts zijn en of die uiteindelijk beter zullen functioneren in de politieke slangenkuil.
Wat betekent dit concreet?
Deze drie gamechanges op het laatste moment zullen leiden tot een bloedstollende verkiezingsavond. We zijn al decennia een verkiezingsvolk op drift. Mensen zijn vertwijfeld over de verschillende crises in onze economie, de vele politieke partijen en de ronduit idiote debatten vol met drogredenen. Ik ken bijna niemand die met overtuiging gaat stemmen. En dan is er vooral nu nog de inhoudelijke versus de strategische keuze. Een schier onmogelijk opgave. In dat opzicht is het storend en beschamend dat stemmers worden weggezet als elitair, deugdelijk, egoïstisch of extreem.
Zo eenvoudig is het niet. En daarom voor morgen: behouden vaart. Misschien helpt een quote die over het algemeen aan Sigmund Freud wordt toegeschreven: ‘Vertrouw in de kleine zaken op het verstand, in de grote op het hart’. Wat we uiteindelijk ook stemmen: ‘Ieder land krijgt de regering die het verdient.’ (Joseph de Maistre)
Dit artikel bevat een persoonlijke opinie van Harry Geels