Dick Kamp: Risicomanagement door anders denken en faciliterend leiderschap

21 mei 2024

Door Dick Kamp, Director Pension, Investment and Risk bij Milliman Pensioen

Ik bied vooraf mijn excuses aan wanneer u dit een te filosofisch stuk vindt. Ik vind het leuk om met een wat andere blik over zaken na te denken.

Ideeën komen tot stand door op een vernieuwende manier ergens naar te kijken. Vernieuwend is dan misschien ook wel ‘apart’. Wat het perspectief is van iemand voor dat aparte denken, komt misschien door diens ervaringen uit het verleden. Maar sommige mensen denken ook gewoon anders; wellicht is hun ‘bedrading’ anders. Anders denken kan je verder brengen. Paradigma-shift en disruptie kunnen daar het gevolg van zijn. Het zijn woorden die doorgaans een positieve connotatie hebben.

Als zaken beginnen te wringen, dan wordt het tijd voor verandering. Maar waar naartoe? Dan is een nieuw perspectief door vernieuwend denken belangrijk. Dat is onder andere de reden dat er terecht aandacht is voor diversiteit. Ook dat is een voorwaarde voor kunnen veranderen als het nodig is.

Zogenaamde dwarsdenkers en mensen met een bijzondere geschiedenis kunnen dan het verschil maken. Is dat te organiseren? Of is het iets dat zomaar gebeurt?

Als we de natuurlijke evolutie mogen geloven, en waarom niet, dan ligt het nieuwe idee al klaar. Het moet nog wel geactiveerd worden. Daar is visie voor nodig en moed, koppigheid en doorzettingsvermogen. Dat hoeft niet allemaal in één persoon te zitten. Dat kunnen er ook meerdere zijn. Het zijn van die momenten dat alles samen komt. Recente voorbeelden zijn de Tesla en de iPhone. Elon Musk en Steve Jobs zijn niet per se de uitvinders, maar wel de persoonlijkheden die deze merken opgestuwd hebben. Hun producten voelen als precies passend voor de tijd waarin ze zijn ontstaan.

Nu kijkend naar het nieuwe pensioenstelsel in Nederland. Er is in het begin van deze eeuw een probleem gesignaleerd. Vele mensen hebben nagedacht, zowel binnen de bestaande kaders maar ook outside the box. En in een ongekend groepsproces is er wat uitgekomen dat door gepolder en de politiek is geaccepteerd. Is het daarmee af? Nee nog niet en er is ook best veel weerstand. Doorgaans van mensen die de 'habitat' van het oude/huidige stelsel nog prima vinden. Een beetje tweaken en het oude had ook nog prima gepast is hun idee. Met de meteoriet 66 miljoen jaar geleden was het duidelijk: pas aan of ga dood. Soms zijn ‘meteorieten’ niet zo duidelijk. Toch is verandering gewenst om voort te bestaan. De dodo heeft het immers ook niet gehaald.

Verandering behoeft niet altijd van extern onheil te komen. Nieuwe technieken, maatschappelijke en (geo)politieke veranderingen zijn allemaal redenen om te kunnen of moeten veranderen. Het gevaar ligt op de loer om te snel te zijn, niet met het goede idee bezig te zijn, of te veel te moeten investeren. Allemaal terechte mogelijke uitkomsten. Blind ergens mee bezig te zijn is altijd gevaarlijk.

Dus hoe 'link' het ook klinkt en de situatie mogelijk ook is: lef, visie, geluk en leiderschap zijn nodig. Alles hangt af van ambitie gestimuleerd door leiderschap. Wat is dat in dit verband? Trekken en duwen. Charisma. Ideeën te kunnen zien en die verder kunnen laten brengen. Mensen bijeenbrengen en stimuleren tot open discussies. Maar ook geaccepteerde keuzes kunnen maken. Op alle tafels in de pensioensector vindt dit nu plaats. Ik denk aan het overleg tussen sociale partners, de bestuurstafel binnen pensioenfondsen. Maar ook de directietafels bij de pensioenuitvoerders, die met grote investeringen de overgang naar het nieuwe contract moeten waarmaken.
Tot slot zou ik aan bestuurders en leidinggevenden willen zeggen: wees bewust van de grotere context waarmee u bezig bent. En wees ervan bewust dat vernieuwende en andersdenkende mensen wellicht de houders zijn van de ideeën die het succesvol voortbestaan van uw pensioenfonds of organisatie kunnen borgen.
Veel plezier en ook uithoudingsvermogen bij het bewust organiseren van vernieuwing onder uw leiderschap.

Dit is de achtenentwintigste column in een serie over risicomanagement. De serie heeft tot doel de lezer te prikkelen om risicomanagement te beschouwen als een integraal onderdeel van het runnen van een pensioenfonds.