Roland van den Brink: Onopgemerkte trends waar beleggers lessen uit kunnen trekken
Door Roland van den Brink, Oprichter van TrigNum
Al ziende blind voor wat gaat komen; het overkomt me regelmatig. Jammer, want voor beleggers geldt: the trend is your friend. Mij zijn onderbelichte ontwikkelingen opgevallen waar de geschiedenis ons een les leert.
Waarom grenzen en macht voortdurend verschuiven
Mondiale conflicten en verschuivende grenzen zijn in de geschiedenis aan de orde van de dag. De periode 1991-2020, met relatief weinig spanningen, was dan ook uitzonderlijk. Even leek dit het nieuwe normaal. Helaas, het mocht niet zo zijn. Zowel Donald Trump als Vladimir Poetin als Xi Jinping gaan voor gebiedsuitbreiding. Ze lijken in gedrag sterk op elkaar: creëer een vijand, stel een doel, wees trots en handel daadkrachtig. Ze zeggen wat ze willen, ze doen wat ze zeggen, en ze maken fouten.
Veel mensen storen zich aan Trump, Musk, Poetin en anderen, maar voor financiële markten zijn persoonlijkheden een tijdelijk fenomeen. Door het vele tabloidnieuws heb ik de indruk dat er weinig wordt gelet op de werkelijke motieven. Een voorbeeld: in 1567 bepleitte de Spaanse koning Filips II de aanval op de Lage Landen vanwege het protestantse geloof dat men daar aanhing. Feitelijk ging het ook om de omzetbelasting, de ‘Alcabala', van 5% die de hertog van Alva had ingevoerd.
Trump’s betoog over Groenland gaat over de veiligheid van de VS, maar is dat de werkelijke reden? De Pituffik Space Base met zijn geavanceerde radar voor raketaanvallen is er al. Ik vermoed dat het vooral gaat om de grondstoffen, waaronder koper, nikkel, zink, goud, titanium, vanadium en molybdeen. Diverse aan de NYSE genoteerde Amerikaanse bedrijven kunnen deze delven. Een informatieve mijnbouwindex is bijvoorbeeld SPSIMMTR.
Staatschulden worden omgezet?
Ongeveer de helft van de Amerikaanse begroting gaat naar het ondersteunen van haar burgers: Social Security (~21%), Medicare (ouderenzorg) (~14%) en Medicaid en andere hulpprogramma's (~12%). In veel landen is dat niet anders. Staatsschulden lopen op en met de gestegen rente ook de renteverplichtingen. Volgens het Internationaal Monetair Fonds (IMF) is de situatie problematischer dan de officiële cijfers doen vermoeden.
Niet alleen overheden hebben een probleem. In diverse landen zijn studieschulden en de hypotheek ook een zware last voor dertigers. Al vaak is genoemd dat de trend van oplopende schulden onhoudbaar is. Ook hier leert de historie ons hoe dit afloopt, namelijk via hoge inflatie of door een omzetting van de schulden. Sommige Amerkanen opperen om, in plaats van rente, militaire veiligheid als ‘uitkering’ aan te bieden. Dit vertoont parallellen met de uitgifte van oorlogsobligaties.
Bijna alle institutionele beleggers hebben fors belegd in staatsschulden die als zeer veilig worden ervaren. Er is echter een opvallende eensgezindheid bij de machtsblokken VS, EU en China om (heimelijk) hun schuld te gaan omzetten. Mocht je denken dat het wel meevalt, zoek dan eens op termen als ‘blauw-rode obligaties’, Europese Safe Bonds (ESBies), ‘staat-contingente schuldbewijzen’ en ‘Europees Aflossingsfonds’. Er wordt onderzoek gedaan hoe technologieën als Bitcoin overheden in staat stelt het probleem te verplaatsen (Strategische Bitcoin-reserve). In Azië worden digitale eigendomscertificaten al veelvuldig toegepast, een trend die in het Westen niet zo bekend is. Ik voorzie dat de aard van staatsobligaties gaat wijzigen, mogelijk al onder het bewind van Trump en Lagarde.
De verloedering in Europa
Ik neem op veel plekken verloedering waar, zoals in Amsterdam rond het Centraal Station en op de Dam. Dit valt ook buitenlandse vrienden op. Ik schrok van Brussel, het treinstation van Keulen, delen van Milaan, Rome, Londen en Parijs. Britse treinen zijn duur en slecht. Al lopend door Noord-Italië zag ik krappe huisvesting, grotendeels aan de binnenkant bekleed met schimmels. De mensen die ik tegenkwam hebben weinig op met de maatschappij en zijn arm en onverschillig.
Mij werd duidelijk dat de combinatie van vergrijzing, politiek gekibbel en gefragmenteerd immigratiebeleid een neerwaartse spiraal veroorzaakt die lastig te keren is. Daar komt bij dat er vanuit diverse werelddelen, zoals Noord-Afrika, het Midden-Oosten en het conservatieve Amerika, sentimenten zijn die het uiteenvallen van Europa toejuichen. De omzetting van staatsschulden zal deze trend versterken, omdat het landen en mensen de mogelijkheid geeft weg te lopen van hun gemeenschapsverplichtingen.
Jezelf kritisch in de spiegel aankijken is soms confronterend. Dat de Duitse industrie hapert, is waarschijnlijk een tijdelijk fenomeen. De bezorgdheid over de bedreiging van binnenuit, die de Amerikaanse vicepresident J.D, Vance over Duitsland uitte, is voor mij relevanter. De geschiedenis leert dat sociaal-politieke omstandigheden voor het rendement van groter belang zijn dan nieuwe technologieën. De hoop op Make Europe Great Again (MEGA) verblindt. Beleggers kunnen beter letten op het ingezette verval, waardoor Europese aandelen ook in de toekomst minder aantrekkelijk zijn.
De opkomst van een derde invloedssfeer
Amerika strijdt met China om de hegemonie (niet andersom). ‘Als twee honden vechten om een been, gaat de derde ermee heen’, is al sinds de 17e eeuw een bekend gezegde. De buitenlandse politiek en economische strategieën van landen als India, Japan, Indonesië, Saoedi-Arabië, Singapore, Zuid-Afrika en Brazilië toont de opkomst van een derde invloedssfeer. Er is een streven naar onafhankelijkheid, ook moreel, en een diversificatie van internationale partnerschappen. Er heerst een optimistischer perspectief met dynamiek. Je ziet dan ook steeds meer (financiële) initiatieven uit die regio’s. Dit in contrast met Europa dat ogenschijnlijk niet verder komt dan meer schulden maken, nog meer regels in te voeren en belasting te heffen.
Deze middelgrote economieën, met hun eigen allianties, bevorderen de stabiliteit als buffer tussen de grootmachten. Als de wispelturigheid van de VS aanhoudt, zal de rest van de wereld haar afhankelijkheid van Amerika proberen te verminderen. Er worden minder Amerikaanse staatsobligaties aangehouden en de rol van de dollar als 's werelds grootste reservevaluta wordt kleiner. Dat proces versterkt de positie van de benoemde derde stroming. Een verhoogde allocatie naar de genoemde landen vermindert de impact van grote geopolitieke conflicten. Mogelijk kan een fiduciair beheerder hier een instrument voor aanbieden, zoals het populaire BRICS-concept uit 2010.
Tenslotte nog een paar trends
De komst van de drukpers, de radio en de televisie hebben elk een impact gehad op wat mensen voor waar aannemen, zoals recent bij Brexit. De combinatie van Artificiële Intelligentie en sociale media maakt indoctrinatie voor velen een stuk eenvoudiger; een trend die mij als belegger zorgen baart. De politieke wind kan ineens van richting veranderen. De Netflix-serie Adolescence geeft een inkijk in hoe het er bij veel scholen aan toegaat. Meer nog dan vroeger is het voor beleggers belangrijk om sentimenten goed te volgen en verrassende uitkomsten niet uit te sluiten.
Politici maken ons momenteel bewust bang voor Rusland, waardoor Europa via schulden flink in de defensie gaat investeren. De beurs is hier al op vooruitgelopen. Dit soort investeringen zijn echter weinig productief, wat het verval versterkt en toekomstige rendementen drukt. De geschiedenis leert dat financieel en militair verzwakte landen zelden een gevaar vormen. Daarentegen ben ik meer bevreesd voor Noord-Korea, dat sinds 2023 door de productie voor Rusland een paar miljard euro heeft verdiend en een oorlogszuchtige heerser heeft die met niemand rekening houdt. Het is aan te bevelen ook dit land nauwgezet te volgen.
Gemiddeld worden we ouder en krijgen vrouwen minder kinderen. Deze trend is vaak beschreven. Minder aandacht is er voor de wereldwijde achteruitgang van de mannelijke vruchtbaarheid, vooral in de ontwikkelde wereld. Als deze trend doorzet, is de invloed daarvan na twee generaties vergelijkbaar met die van klimaatverandering. Beleggen in bedrijven die dit probleem aan pakken oogt nuttig en zou weleens de prijspakker van de eeuw kunnen zijn.
Afsluiting
Twee factoren zijn bepalend voor het rendement: de prijs die we betalen, waar less is more, en de productiviteitsgroei die geleverd wordt, waar more is more. De prijs is niet laag en sinds de Kredietcrisis is de groei mondiaal beperkt. Ik ben van nature een optimist, maar de genoemde trends baren me zorgen. Het komt me voor dat het negatieve effect van de geopolitieke onrust de komende drie jaar groter is dan de voordelen van technieken als AI. Beleggers zoals pensioenfondsen doen er goed aan om hiermee rekening te houden, niet te veel hoop te vestigen op Europa, en bewust te spreiden naar de derde invloedssfeer. Voor deze periode ondersteun ik het idee om selectief in aandelen te beleggen, waarbij bedrijven met innovatiekracht en prijszettingsmacht de voorkeur hebben.