Remco Bleijs: Net zero is het topje van de ijsberg

30 maart 2021

Door Remco Bleijs, Associate Partner Asset Management en Sustainability Services bij EY

Steeds meer financiële instellingen en bedrijven committeren zich aan ‘net zero’ om klimaatverandering tegen te gaan, oftewel een CO2-uitstoot van ‘netto nul’. De meeste van deze instanties koppelen dat aan een langetermijndoel. Veelal is dat: ‘In 2050 net zero’.

Het gaat dan niet alleen om de uitstoot van de eigen organisatie en activiteiten maar met name om de uitstoot van alle investeringen en financieringen. Dat is logisch want daar is de impact het grootst.

Maar doet iedereen mee of is dit slechts het topje van de ijsberg en blijft de rest onder water en daarmee onder de radar? En hoe beklim je zo’n (ijs)berg?

De doelstelling voor emissiereductie wordt gebaseerd op de laatste inzichten van de klimaatwetenschap, de zogenoemde Science Based Target (SBT): welke reductie is nodig om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden Celcius.

Lastige weg en beklimming

De meeste financiële instellingen hebben het Klimaatakkoord financiële sector ondertekend en dienen in 2022 deze SBTs openbaar te maken. Enkele instellingen zijn koplopers en hebben ze al opgesteld en de weg ernaartoe wordt momenteel uitgestippeld. Een lastige weg en beklimming kan ik u zeggen.

Het doet me denken aan mijn beklimming in 2010 van de befaamde Alpe d’Huez. Met 150 sportieve fietsers van de sponsoren van de NOC*NSF in een treintje naar boven richting de top op 1.860 meter. Sommigen gingen er als een speer vandoor en zetten een hele scherpe tijd neer.

Enkele snelle starters moesten onderweg even stoppen op de steilste hellingen en sommigen stapten af omdat ze zichzelf hadden overschat of de berg onderschat. Iedereen reed z’n eigen race en velen haalden de finish met een euforisch gevoel.

Doelen (bij)stellen, trainen, tegenslag verwerken, doorgaan én de finish halen, maakt sporters fysiek en mentaal hard. Die parallel kan ook naar de huidige net zero-strategieën worden getrokken.

Gevalletje Titanic?

Want hier schuilt wel een gevaar met de net zero-strategieën. Het doel stellen en uitdragen is heel goed, maar het gevaar bestaat dat de doelen niet (tijdig) worden behaald. Of dat er onderweg moet worden bijgestuurd.

Want de methodes om de net zero te bepalen en berekenen zijn nog niet glashelder en nog niet gestandaardiseerd. Dat geldt daarnaast voor de definitie van net zero, die is nog niet in steen gekerfd en wordt verschillend toegepast. Dat geldt zeker ook op voor de benodigde CO2-data die nodig is voor de vaak complexe rekenexercities. Bovendien is het de vraag wat de rest van de sector gaat doen: zullen ze als ijsberg zichtbaar willen zijn of onder het wateroppervlakte meer onzichtbaar acteren?

Herinnert u het zich nog? De ondergang van de Titanic in 1912 waar het luxe schip op haar eerste reis naar New York in aanvaring kwam met een ijsberg en zonk. Het leek een ondenkbaar scenario maar het gebeurde. Deels door de bewust aangehouden te hoge snelheid maar ook door de gevaarlijke ijsbergen, die er toen nog volop waren, maar ook beperkt zichtbaar waren boven water.

Het is dus ook aan alle stakeholders van bedrijven en financiële instellingen de Titanic-risico’s in het oog te houden, waaronder het risico van greenwashing: zaken groener en positiever voordoen dan ze zijn.

Zet je routeplan weloverwogen op

Uiteraard zijn de net zero-plannen heel goed en is de financiële sector een belangrijke speler en katalysator in het kader van het beheersbaar houden van het klimaatprobleem. De kentering in enkele sectoren is mede door de actieve rol van financiële instellingen al zichtbaar.

Dat is goed zolang het beheerst gebeurd. En zolang er gebruik wordt gemaakt van algemeen geaccepteerde net zero-modellen, data, methodieken en ook de negatieve impact van sommige groene investeringen in de berekeningen worden meegenomen.

Groene investeringen kennen immers meestal ook een productie- en onderhoudsfase die tot CO2-uitstoot leidt. Verdere standaardisering van modellen, data en methodieken is duidelijk zichtbaar, maar het zijn eveneens onderwerpen die gekenmerkt worden door voortschrijdend inzicht die tot bijstellingen zullen blijven leiden.

Een goed routeplan en goede governance is dus cruciaal om het doel van net zero te behalen en daarmee ‘net hero’ te worden. Vanzelfsprekend volgen er dan nog meer ‘net heroes’ die zich nu wellicht nog onder water bevinden. En wie kan daar tegen zijn? Succes met de beklimming!

Meer columns van Remco Bleijs