Han Dieperink: De uitdagingen voor een Family Office

7 september 2021

Door Han Dieperink, geschreven op persoonlijke titel

Beleggen wordt door vermogende families vaak beschouwd als de belangrijkste functie van een family office. Uiteindelijk bepaalt het rendement immers het succes. Als gevolg daarvan wordt veel tijd besteed aan beleggingsbeslissingen. Maar ondanks deze focus slagen family offices er vaak niet in om de gewenste beleggingsresultaten te realiseren, met nadelige gevolgen voor zowel de familie als de mensen op de family office.

Vermogensbeheer is een complexe aangelegenheid, met tal van tussentijdse complicaties die op tijd de juiste aandacht vergen. Het niet behalen van het doelrendement op de lange termijn of de vereiste kasstromen, kan een gevolg zijn van het ontbreken van een robuust beleggingsproces en/of onvoldoende beleggingservaring.

Waar gaat het mis?

In toenemende mate beheren family offices grote en complexe portefeuilles met verschillende activa verspreid over wereldwijde markten. Deze omvatten vaak directe investeringen in onroerend goed, durfkapitaal en private equity. In tegenstelling tot hun institutionele tegenhangers zijn veel family offices zich onvoldoende bewust van de sterke en de zwakke punten van hun belegginsgprocessen en personeel in relatie tot dergelijke investeringen.

Helaas maken veel family offices pas de balans op nadat ze aanzienlijke verliezen op de portefeuille hebben geleden, meestal als gevolg van een gebrek aan diversificatie of van de substantiële underperformance van een grotere investering. Er wordt wel gekeken naar verschillende risico’s, waaronder de geografische blootstelling en de verdeling over valuta, sectoren, tegenpartijen et cetera.

Waar het vaak misgaat, is de fundamentele mismatch tussen de verwachtingen van de familie en de feitelijke vaardigheden en ervaring van het family office-personeel. Om dit risico effectief in te schatten, moet er voldoende inzicht zijn in het gedrag van de leidinggevenden binnen de familie op het gebied van rendement, risico en volatiliteit. Dat geldt ook voor onverwachte kasstromen, een beperkte liquiditeit of de invloed van fiscale en erfrechtelijke maatregelen.

In essentie gaat het hier om een goede communicatie van de leidinggevende met de rest van de familie. Uiteindelijk is dit vaak terug te leiden tot de principiële houding ten aanzien van vermogen, consumptie en liefdadigheid. 

Wat is hieraan te doen?

Voor een goede beleggingsmix is een goede inventarisatie van de randvoorwaarden vereist. Daaronder valt ook de beschikbaarheid van middelen zoals het juiste personeel, de juiste adviseurs, de juiste research en de juiste systemen. Er moet sprake zijn van een systematisch en herhaalbaar proces met een juiste afstemming van de middelen en een nauwgezette communicatie tussen de belangrijkste deelnemers.

Resultaten moeten regelmatig worden beoordeeld in relatie tot vooraf gedefinieerde benchmarks. Daarnaast gaat het vaak fout in de combinatie van kennis, technologie en de vermogensomvang in relatie tot de complexiteit van de belegging. Meestal is er onvoldoende controle op de communicatie tussen de opdrachtgevers van de family office en de externe adviseurs.

Er zijn regels die verband houden met de samenstelling van een portefeuille en regels die van invloed zijn op de selectie van een beheerder van (een deel van) de portefeuille. Bij de samenstelling van de portefeuille gaat het om bandbreedtes met een minimum en een maximum per belegging, de geografische spreiding en de regels voor herbalanceren. Ook zijn fiscale en erfrechtelijke overwegingen primaire elementen bij de implementatie.

Bij het selecteren van de beleggingen moet worden beoordeeld of er gebruikt wordt gemaakt van passieve indices of van een actieve beheerder. Dat kan verschillen per beleggingscategorie en daarbinnen zelfs per regio. Bij een actieve beheerder gaat het in de eerste plaats om het vermogen om alfa (het overrendement gecorrigeerd voor risico) na kosten en belastingen toe te voegen. Verder heeft elke belegging een specifiek rol op het gebied van diversificatie.

Hoe stel je als family office effectief een portefeuille samen?

Het effectief samenstellen van een portefeuille is afhankelijk van gedegen beleggingsonderzoek door individuele analisten in combinatie met een macro-economische analyse.  Een family office is vaak afhankelijk van externe bronnen, maar moeten ervoor waken dat de overweldigende hoeveelheid gegevens efficiënt kan worden benaderd en geëvalueerd. Vaak wordt er gebruikt gemaakt van een adviesraad, externe adviesbureaus of de specifieke diensten van een vermogensbeheerder.

Omdat portefeuilles steeds complexer worden, is het moeilijker geworden om prestaties te integreren, te rapporteren en te analyseren. Vaak slaagt een family office daar niet in zonder hulp van een vermogensbeheerder. Die heeft vaak oplossingen voor een geconsolideerde rapportage, ook van belang voor de integratie van belastinggegevens en het voorbereiden van rapporten door de accountant.

Dat wordt in de toekomst nog complexer als de familie meer wil gaan doen met ESG-criteria in de rapportage. Actief risicomanagement begint met het identificeren van de kernrisico’s die van invloed kunnen zijn op de portefeuille. Ze vallen uiteraard uiteen in systematische risico’s en specifieke risico’s. Risico’s die men moet meten en monitoren. Denk bijvoorbeeld aan blootstellingsrisico’s, tegenpartijrisico’s en illiquiditeitsrisico’s

De rol van communicatie

Communicatie tussen de familieleden, de leidinggevenden binnen de familie en het personeel van de family office is een cruciaal element van succes en daarmee ook een belangrijke risicofactor. Communicatie wordt vaak over het hoofd gezien bij het inrichten van een beleggingsproces of het wordt als vanzelfsprekend beschouwd.  Het is altijd mogelijk dat er fouten worden gemaakt, maar het is vervelend als achteraf blijkt dat er kennelijk niet goed over is nagedacht.

Dat nadenken begint met communiceren. Daarvoor is het goed dat er een communicatieplan is dat inzicht geeft in het beleggingsproces en de wijze en frequentie van communiceren, waaronder ook het creëren van een gemeenschappelijke taal om een juiste interactie mogelijk te maken.  Belangrijk bij de communicatie is dat die zo wordt georganiseerd dat groepsdenken wordt voorkomen. Daarvoor zijn goede notulen en verslagen van de communicatie vereist. Communicatie met externe beheerders moeten ook gaan ook over een goede toekomstgerichte kijk op de portefeuille en de factoren die daarin een rol spelen.

Ter conclusie

Family Offices hebben op de piek van de bull-markt meestal een groot vertrouwen in eigen kunnen. Vertrouwen dat ze weer kwijtraken nadat er grote verliezen zijn geleden. Het niet behalen van consistente portefeuillerendementen op de lange termijn wordt vaak ten onrechte toegeschreven aan slechte investeringen, ongunstige economische omstandigheden of het inhuren van de verkeerde vermogensbeheerder.

De onderliggende oorzaken van slechte of inconsistente portefeuillerendementen zijn bij family offices vaak terug te voeren op tekortkomingen in het proces, de toewijzing van de middelen en de communicatie. Het onderzoeken, begrijpen en beschrijven van de hiervoor genoemde factoren vormt de basis voor een proces dat in staat is om consistente portefeuilleresultaten op lange termijn te realiseren.

Meer columns van Han Dieperink