Harry Geels: Oorlog betekent alleen maar meer inflatie

1 maart 2022

Door Harry Geels

Rusland is een oorlog begonnen die alleen maar verliezers zal opleveren. Zo zullen de inflatieproblemen groter worden. De geschiedenis laat een duidelijke positieve correlatie tussen oorlog en inflatie zien. Verder zijn de energietransitie en de recent aangekondigde herbewapening van Duitsland olie op het inflatievuur. Grondstoffen opnemen in de beleggingsportefeuille is een goed idee.

De oorlog van Rusland tegen Oekraïne is begonnen. Het deed Poetin al jaren bijzonder veel pijn dat Oekraïne zijn oren steeds meer liet hangen naar de EU en de NAVO, terwijl er volgens hem bij het uiteenvallen van het Warschaupact afspraken zijn gemaakt dat beide instituten hun grenzen niet zouden oprekken richting Rusland. Blijkbaar was de pijn zo groot, dat hij zich gedwongen voelde een oorlog te starten. Een oorlog die niemand had gewild.

Maar laten we proberen het bedrijven van politiek zo beperkt mogelijk te houden. Geopolitiek is erg ingewikkeld en kent vele grijstinten. We concentreren ons op twee vragen: wat is op dit moment het meest waarschijnlijke scenario en wat kunnen beleggers het beste doen?

Rusland gaat de oorlog waarschijnlijk niet winnen

Dat Poetin ondanks zijn pijn over het verval van het Russische Rijk een oorlog in Oekraïne begint, mag om verschillende redenen grootheidswaanzin worden genoemd. Oekraïne is het op één na grootste land in Europa en er zijn reeds twintig miljoen mannen opgeroepen om te gaan vechten. De meeste volken in de wereld, inclusief een groot deel van de Russen zelf, hebben zich solidair verklaard met Oekraïne en het land krijgt van diverse andere landen modern militair materieel aangeleverd.

Het is verder interessant hoe social media een rol spelen. Tegenwoordig hoeven we de oorlogsbeelden niet meer via een tv-journaal tot ons te nemen. Via social media staat de oorlog meteen bij bijna iedereen op het netvlies. En wat opvalt, is solidariteit die Oekraïne ten deel valt, wellicht geholpen door (westerse) propaganda, maar dat doet er niets aan af. Het heeft er inmiddels toe geleid dat er een vreemdelingenlegioen is opgericht dat de Oekraïners gaat bijstaan.

Het lijkt uitgesloten dat Rusland de oorlog gaat winnen. Oekraïne heeft ook nog het thuisvoordeel en we hebben gezien hoe dat in andere oorlogen positief voor het thuisland uitwerkt. De enige manier waarop Poetin de oorlog kan winnen, is de manier waarop Duitsland Nederland eronder kreeg: een stad als Rotterdam met de bodem gelijkmaken. Maar zo wordt de oorlog in Oekraïne nu niet gevoerd en met een dergelijk bombardement zou Poetin écht de hele wereld tegen zich in het harnas jagen.

Rusland belangrijke leverancier grondstoffen

De oorlog is verder saillant, omdat Rusland een grote leverancier is van belangrijke grondstoffen. Het land is een grote exporteur van olie, gas, nikkel, aluminium en palladium. Nu de inflatie, mede door gestegen grondstoffenprijzen, in bijvoorbeeld de VS op een 40-jarig hoogtepunt staat, had de oorlog niet op een ongunstiger moment voor de wereld kunnen beginnen. Het lijkt alsof Poetin via grondstoffen(inflatie) ook de oorlog aan de rest van de wereld heeft verklaard.

Inflatie staat tegenwoordig sowieso op een structureel hoger niveau. Dat komt niet alleen door de gestegen grondstoffenprijzen, maar ook door de vergrijzing, de ‘great resignation’ en de door het Trumpisme en de door de coronacrisis opgelaaide deglobalisatie. Verder staan er enorme (inflatieverhogende) investeringen gepland in de energietransitie en het coronaherstelplan van de EU, waarvoor € 750 miljard middels coronabonds is opgehaald. En nu gaat ook Duitsland € 100 miljard extra in het leger investeren.

Oorlog en inflatie positief gecorreleerd

Als klap de vuurpijl gaan centrale banken waarschijnlijk minder snel monetair verkrappen. De hoge inflatie is, gelukkig voor hen, even een minder belangrijk thema dan de oorlog en de negatieve effecten daarvan op de economie. Oorlogen en inflatie zijn in het verleden hand in hand gegaan. Dat is goed terug te zien in Figuur 1, waarin voor twaalf oorlogen van 1672 tot en met 1973 de mediane inflatie voor de wereld is uitgerekend over de tien jaren voor en na het einde van de twaalf oorlogen.

Figuur 1: Gemiddelde mediane inflatie, van twaalf oorlogen, met interquartiele ranges

Bron: Kevin Daly, Rositsa D. Chankova, Goldman Sachs Global Investment Research, www.voxeu.org

De inflatiepiek doet zich meestal na afloop van de oorlog voor. Oorlog zorgt voor inflatie omdat voor een oorlog veel grondstoffen nodig zijn. Oorlog verstoort ook productieprocessen. Dat de piek in de inflatie zich na afloop van de oorlog voordoet, is dus niet zo vreemd. Dan is er weinig meer over van de aanbodzijde en herstelt de vraag, onder andere door de wederopbouw.

Het is niet uitgesloten dat de oorlog in Oekraïne jaren gaat duren (zie hierna). Als we de belangrijkste politici mogen geloven, is de wereld met de oorlog van Poetin ook structureel veranderd. De oorlog zal leiden tot meer samenwerking in Europa met meer (militaire) investeringen, en de versnelde vorming van drie grote machtsblokken in de wereld.

Scenario’s

Zoals gezegd kan Poetin deze oorlog lastig of niet winnen. Het meest waarschijnlijke scenario is een langdurige grondoorlog waarbij mogelijk voor langere tijd de oostelijke delen in handen van Rusland blijven. Een plotse terugtrekking uit Oekraïne ligt niet voor de hand, omdat dit gezichtsverlies voor Poetin betekent. Een langdurige oorlog betekent helaas voor langere tijd onzekerheid. Overigens zal de (financiële) wereld op een gegeven moment overgaan tot de nieuwe orde van de dag.

De Afghaanse oorlog, waarbij de Sovjet-Unie streed tegen de moedjahedien, duurde tien jaar (1979-1989). Pas met de machtsovername van Michail Gorbatsjov kwam de terugtrekking uit Afghanistan op gang. Daarna is het met Afghanistan niet veel beter gegaan. Eerst brak een burgeroorlog uit en na 2001 greep een internationale troepenmacht onder leiding van de VS de macht. Voor Oekraïne zou de lijdensweg ook weleens lang kunnen zijn. Maar helaas is er nog veel onzeker. Hopelijk wordt Poetin niet ongeduldig.

Grondstoffen zijn goede ‘diversifier’

Oorlogen zijn aanvankelijk niet goed voor de beurzen, maar gemiddeld genomen vormt zich tijdens een oorlog altijd een belangrijke meerjarige bodem. De bodem van de Tweede Wereldoorlog lag al in 1942, ruim voor het eind van de oorlog. Tijdens de Korea-oorlog werd de bodem al snel aan het begin ervan gevormd, waarna de beurzen aan de langjarige bullmarkt van de jaren vijftig begonnen. We kunnen ervan uitgaan dat beleggers reeds het nodige van de Oekraïne-oorlog hebben ingeprijsd (dat geldt niet voor onverwachte acties van Poetin). Wie cash heeft en nog met beleggen wil beginnen, kan nu op lagere niveaus de markt instappen.

Aandelen zijn verder natuurlijk niet de enige beleggingscategorie. Het inflatiethema, zoals eerder besproken in andere columns, is en blijft voorlopig actueel, niet in de laatste plaats omdat het een positieve correlatie heeft met oorlogen. Het grote belang van Rusland als grondstoffenexporteur versterkt het thema nog eens. Het is aannemelijk dat grondstoffen nu in een zogeheten supercycle-bullmarkt zitten. Zoals figuur 2 laat zien, is er de komende jaren volgens deze theorie nog veel opwaarts potentieel, met de nodige beweeglijkheid natuurlijk.

Figuur 2: De supercycles in grondstoffen sinds 1805

Bron: Zerohedge.com

Dit artikel bevat een persoonlijke opinie van Harry Geels

Meer columns van Harry Geels