Renze Munnik: Belonen van gewenst gedrag

1 maart 2022

Door Renze Munnik, Risk Management Consultant bij Probability & Partners

Met incentives kan je het gedrag van mensen sturen naar het gedrag dat je wenst dat ze vertonen. En dat is een heel effectief middel. Maar wat als je de verkeerde incentives geeft of als incentives contraproductief werken? Wat als de incentives juist de bron van ongewenst gedrag zijn? Wat doe je dan? Pak je het bij de bron aan, of ga je symptomen bestrijden?

Als je iemand gewenst gedrag wilt laten vertonen, helpt het doorgaans beter om hem te belonen voor goed gedrag dan te straffen voor ongewenst gedrag. Daar zijn verschillende mogelijkheden voor. In de financiële sector zijn dat met name bonussen.

Of prestatiepremies of variabele beloning zoals ze tegenwoordig worden genoemd omdat het woord ‘bonus’ na diverse crises en schandalen een vervelende bijsmaak heeft gekregen. Met die incentives geef je aan wat je graag wilt wat iemand doet.

Verkeerde incentives

En wat gebeurt er dan als je de verkeerde incentives geeft? Als ik een taxichauffeur een hoge bonus geef als hij zo snel mogelijk ergens is, houdt hij zich dan aan de maximumsnelheid? Als ik hem betaal per kilometer, neemt hij dan de snelste route?

Als ik een voetballer alleen een bonus geef als hij zelf scoort? Dan gaat hij proberen te scoren. Hij zal niet gaan verdedigen. Hij kijkt niet naar het teamresultaat. Als ik een trader een individuele korte termijn bonus geef, kijkt hij niet naar de lange termijn. Dan kijkt hij niet naar wat we als totaal/team realiseren.

Als ik een hypotheekverkoper een bonus geef voor zoveel mogelijk omzet, zal hij niet letten op de kwaliteit van de hypotheken die hij verkoopt. Hij zal geen rekening houden met wat het beste is voor de klant.

Een tik op de vingers

Toch worden de incentives in de financiële sector zo ingericht. En inderdaad worden daarom door de individuen niet de gezamenlijke langetermijndoelen nagestreefd. Dat is vervelend. Met de beleggingen halen we niet de resultaten die we willen. Hypotheken zijn van onvoldoende kwaliteit. Klanten hebben niet de hypotheek die ze moeten hebben.

Worden de incentives aangepast? Nee. Er wordt een ‘politieagent’ naast gezet. En elke keer als iemand zijn aangeboden incentive nastreeft, krijgt hij een tik op z’n vingers. We straffen het af als iemand het gedrag vertoont dat we juist stimuleren met die incentives.

Klinkt het onlogisch? Zo heeft de financiële sector het three lines of defence model geïntroduceerd. Internal audit was er altijd al. Die geeft achteraf de conclusie of de organisatie heeft gedaan wat er was beloofd. Maar met de incentives die gegeven worden zou dat leiden tot negatieve auditrapportages.

Er is een zogenoemde tweede lijn bij bedacht. Iemand tussen interne audit en degenen die in de uitvoering het werk doen. En zodra het lijkt dat iemand – gestimuleerd door zijn incentive – afwijkt van wat de organisatie wil bereiken, dan signaleert de tweede lijn dat en krijgt de betreffende persoon een tik op de vingers. Om zo te voorkomen dat interne audit zal vaststellen dat het niet goed is gegaan.

Beloon het juiste gedrag

Ben ik dan tegen tweedelijnsfuncties? Nee, helemaal niet: als expertise. Voorbeelden als risicomanagement, compliance en privacy zijn heel belangrijke onderwerpen. Die horen als expertise in de uitvoering aanwezig te zijn. Die moet je niet gebruiken als politieagent om mensen af te houden van datgene dat je stimuleer met de incentive die je geeft. Door het als three lines of defence in te richten bestrijd je het gedrag. Maar het gedrag is alleen het symptoom van de incentives die zijn ingericht (en de cultuur die daardoor ontstaat).

Bestrijd niet die symptomen, maar begin bij de bron. Regel dus die incentives op een juiste manier in. Waardoor het niet meer alleen maar sexy is als je grote deals sluit of als je (op de korte termijn) veel rendement haalt. Maar dat je als team je bonus haalt als het teamresultaat wordt behaald en dat teamresultaat bijdraagt aan de langetermijndoelstellingen.

Dan kun je die politieagent-rollen opdoeken en zal je ook zien dat die kennisgebieden een regulier onderdeel van de uitvoering worden. Zonder die ‘tweedelijns’ expertise in de uitvoering kán je namelijk niet je doelstellingen bereiken.

Probability & Partners is een Risk Advisory Firm die geïntegreerde risicomanagement en kwantitatieve modelleringsoplossingen biedt aan de financiële sector en aan data-gedreven ondernemingen.

Meer columns van Renze Munnik