Triodos IM: Microfinanciering - hoge impact en lage correlatie

3 juni 2024

Microfinanciering heeft de afgelopen decennia een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Volgens Tim Crijns, Fondsbeheerder van Triodos Microfinance Fund, onderscheidt de beleggingscategorie zich door een lage correlatie met andere beleggingen. Financial Investigator sprak met hem.

Door Michiel Pekelharing

Het fonds van Crijns is een van de beleggingsoplossingen die bijdragen aan het zeer duurzame imago van Triodos Investment Management. Hij vertelt hoe microfinanciering zich als beleggingscategorie heeft ontwikkeld tot een volwaardige toevoeging voor elke beleggingsportefeuille.

In de beleggingswereld hebben opkomende markten de naam relatief risicovol te zijn. In hoeverre klopt dat beeld en hoe ga je als belegger slim om met dat risico?

‘De risico’s zijn genuanceerder dan je zou denken wanneer je de kranten openslaat. De oorlog van Rusland in Oekraïne en de oplopende spanning in het Midden-Oosten trekken de aandacht. Maar de opkomende wereld bestaat uit een grote, gevarieerde groep economieën met allemaal hun eigen, unieke kenmerken.

Uiteraard is India de talk-of-the-town, maar ook een economie als die van Mexico is heel robuust geworden en draait goed. In de Kaukasus en Centraal-Azië profiteren de economieën van respectievelijk Georgië en Kazachstan juist van een kapitaalvlucht uit het grote buurland en van gestegen energieprijzen. Het is dus van groot belang om niet alle opkomende landen over één kam te scheren en om als belegger heel goed je huiswerk te doen.’

Hoe risicovol zijn investeringen in microkredieten zelf?

‘Het is alweer een hele tijd geleden dat beleggers microfinanciering afficheerden met liefdadigheid. Inmiddels hebben institutionele beleggers wel door dat we een professioneel en commercieel fonds zijn dat een goed financieel rendement moet halen. In de afgelopen 25 jaar heeft microfinanciering zich ontwikkeld tot een volwassen beleggingscategorie. Bij Triodos Investment Management hebben we een sterk trackrecord opgebouwd en je ziet nu dat steeds meer partijen actief worden op deze markt.

Voor de duidelijkheid: Triodos Microfinance Fund verstrekt zelf niet rechtstreeks microleningen. In plaats daarvan investeren we in lokale microfinancieringsinstellingen en mkb-banken, die vervolgens leningen verstrekken aan kleinschalige bedrijven, zoals winkels, productiebedrijven en lokale boeren. Wij lichten deze financiële instellingen zowel financieel als operationeel helemaal door. Het is belangrijk dat deze instellingen hun financiële cijfers goed op orde hebben, maar ook dat de interne governance en operationele capaciteit goed op orde is. De kwaliteit van het management is cruciaal.

Het terugbetaalpercentage van de eindklanten van de microfinancieringsinstellingen die wij selecteren, ligt heel hoog, vaak tussen 95% en 99%. En als er toch enkele tegenvallers zijn, hebben de instellingen waarin we beleggen bijna altijd voldoende buffers om die op te vangen.’

Welke rol kan jullie fonds spelen in een bredere portefeuille?

‘We zien dat meer en meer investeerders vanuit diversificatie-overwegingen ons fonds toevoegen aan een portefeuille. Het fonds kent een stabiel langjarig rendement met een extreem lage correlatie met andere beleggingscategorieën. Het resultaat wordt vooral heel sterk bepaald door de lokale, reële economie, in plaats van de ontwikkelingen en het sentiment op internationale financiële markten. Tijdens de financiële crisis van 2008 presteerde microfinanciering bijvoorbeeld goed. En tijdens de coronapandemie werd microfinanciering weliswaar geraakt door lokale lockdowns, maar veerde het weer direct op toen de lockdowns werden opgeheven. Je ziet dan ook steeds vaker dat grote vermogensbeheerders op basis van de gunstige diversificatiekenmerken heel gericht positie kiezen in microfinanciering.’

We investeren in lokale microfinancieringsinstellingen en mkb-banken, die vervolgens leningen verstrekken aan kleinschalige bedrijven.

Welke marktonwikkelingen trekken momenteel de aandacht?

‘De laatste tien jaar is financiële technologie, fintech, een steeds grotere rol gaan spelen binnen de wereld van microfinanciering. In opkomende landen heeft een heel groot deel van de bevolking geen bankrekening. Maar door de opkomst van smartphones is het veel makkelijker om microfinanciering te verstrekken zonder tussenkomst van traditionele financiële instellingen. Nieuwe vindingen komen bovendien steeds vaker uit de koker van lokale spelers in plaats van de grote westerse technologiebedrijven. In India, Kenia en Colombia zijn echte tech-hubs ontstaan. Dankzij de slimme inzet van fintech-innovaties kunnen investeringen sneller en beter op de juiste plekken terechtkomen.

Een mooi voorbeeld is het Mexicaanse Garantia, dat medische apparatuur financiert voor lokale doktersklinieken. Als een kliniek op het platteland bijvoorbeeld een röntgenapparaat aanschaft, is er vaak een hele papierwinkel nodig voor de leningaanvraag bij de bank. Garantia heeft toegang tot het platform waar de klinieken een offerte aanvragen voor nieuwe apparatuur. Aan de hand van de gegevens op die offerte kan Garantia heel snel bepalen of de kliniek in aanmerking komt voor een lening.

Een ander mooi voorbeeld is het Zuid-Afrikaanse UsPlus, dat werkkapitaal verschaft aan het mkb door facturen voor te schieten. Met speciale software analyseert deze fintech de gegevens van potentiële klanten om te beoordelen of ze in aanmerking komen.’

Hoe ziet de balans tussen risico, financieel rendement en maatschappelijke impact eruit bij Triodos Microfinance Fund?

‘Bij mogelijke investeringen kijken we eerst naar het risico. Daarvoor hebben we een eigen tool ontwikkeld die aan de hand van meer dan 20 indicatoren de interne kredietrisicoscore bepaalt. Van de meeste partijen waarin we beleggen is namelijk geen officiële rating beschikbaar. Het risico bepaalt vervolgens het minimale rendement dat een belegging in onze ogen moet behalen. Zo bouwen we een portefeuille op met een gebalanceerde mix van leningen met lagere en hogere risico-rendementsverhoudingen. Langjarig lag het financieel rendement na aftrek van kosten stabiel op ongeveer 4,5%. Inmiddels is het renteklimaat natuurlijk wel veranderd. De rentevergoeding voor nieuwe leningen ligt dan ook al wat hoger.

Voor wat betreft de maatschappelijke impact is ons doel om de levenskwaliteit van zoveel mogelijk mensen te verbeteren. Dat beoordelen we onder andere aan de hand van de analyse van onderzoeksbureau 60 Decibels. Van de 32.000 microfinancieringsklanten uit 32 landen die door deze organisatie zijn ondervraagd, geeft maar liefst 91% aan dat hun levenskwaliteit is verbeterd dankzij microfinanciering.

Toch is het altijd het mooist om zelf te zien hoe microfinanciering het verschil kan maken. In Pakistan vertelde een vrouw me bijvoorbeeld dat ze de kleine lening gebruikt heeft voor de aanschaf van een koelkast. Hierdoor kon ze in haar winkeltje verse sap verkopen, waarmee ze meer verdiende dan met langer houdbare artikelen. Haar man kwam erbij staan en vertelde trots dat ze al meer verdiende dan hij met zijn baan in de fabriek.’