DNB: Vastlegging besluitvorming indexatie kan beter

15 juli 2024

DNB heeft bij een aantal pensioenfondsen onderzocht hoe de besluitvorming rond toeslagverlening op basis van de Toeslag AMvB 2023 verlopen is. Fondsen kunnen de resultaten van dit onderzoek gebruiken om besluitvorming rond de pensioentransitie te toetsen en mogelijk te verbeteren.

In dit nieuwsbericht lichten wij de belangrijkste resultaten van dit onderzoek toe. Ten eerste bleek soms meer aandacht nodig voor risicobeheersing en een goed georganiseerd proces. Ten tweede werd de besluitvorming in veel gevallen nog onvoldoende vastgelegd. Tot slot onderschatten veel fondsen de generatie-effecten.

DNB beoordeelt besluitvorming rondom de Toeslag-AMvB 2023

Veel pensioenfondsen hebben in 2023 opnieuw gebruik gemaakt van de verruiming die de Toeslag AMvB bood. De Toeslag AMvB gaf de mogelijkheid om in aanloop naar de transitie (onder voorwaarden) af te wijken van de wettelijke regels voor onder meer toekomstbestendige toeslagverlening.

DNB heeft bij enkele fondsen de besluitvorming rond toeslagverlening risicogebaseerd onderzocht. Hierbij is gekeken naar (1) het besluitvormingsproces, (2) de zorgvuldigheid van de besluitvorming en (3) de onderbouwing van de evenwichtigheid van het besluit.

Het onderzoek leverde belangrijke inzichten op. Hieronder gaan wij dieper op deze inzichten in.

Besluitvormingproces: meer aandacht voor risicobeheersing

Bij de onderzochte fondsen is het besluitvormingsproces meestal goed georganiseerd verlopen.  De fondsen begonnen hierbij tijdig met beleidsvoorbereiding en maakten goed gebruik maakte van analyses en adviezen van de uitvoeringsorganisatie, sleutelfunctiehouders en eventuele (andere) adviseurs.

Tegelijkertijd hadden niet alle fondsen tijdig het indexatiebeleid aangepast en vastgelegd in de fondsstukken zaols het pensioenreglement, de abtn of het uitvoeringsreglement. Ook hadden niet alle fondsen vooraf een integraal overzicht van de risico’s rond het indexatiebesluit opgesteld. In een zorgvuldig besluitvormingsproces worden risico’s vóór besluitvorming in beeld gebracht en stelt het bestuur indien nodig ook aanvullende beheersmaatregelen vast.

Bij de meldingen waren ook pensioenfondsen betrokken die niet alle pensioenregelingen die ze uitvoeren, kunnen of willen invaren in een nieuwe premieovereenkomst. Voor die fondsen is van belang dat zij de verruimde indexatieregels alleen mogen toepassen voor pensioenregelingen die naar verwachting zullen invaren. DNB werkt momenteel aan guidance hierover, uit te brengen op Open Boek Toezicht.

Zorgvuldige besluitvorming: betere vastlegging

De fondsen in dit onderzoek hadden de vastlegging van het indexatiebesluit veelal uitgebreid in vergelijking met vorig jaar. Toch blijft dit een aandachtspunt. In een adequaat besluitvormingsproces wordt onder meer vastgelegd hoe het bestuur het uiteindelijke besluit en de evenwichtigheid hiervan onderbouwt, welke risico’s en alternatieve scenario’s zijn afgewogen en hoe het bestuur is omgegaan met opinies en adviezen van de sleutelfuncties en andere adviseurs. In aanloop naar de transitie is een goede vastlegging van strategische besluitvorming van belang zodat het bestuur ook achteraf transparant kan verantwoorden hoe een dergelijk traject is verlopen.

Onderbouwing evenwichtigheid: generatie-effecten vaak onderschat

De fondsen in dit onderzoek hadden voldoende aandacht voor de beoordeling van evenwichtigheid rond het indexatiebesluit. Hiervoor werden in het algemeen ook verschillende analyses gemaakt om de impact van het indexatiebesluit op deelnemers en de pensioentransitie in te schatten. Een verbeterpunt was vaak dat bij de (kwalitatieve) beoordeling van evenwichtigheid door het bestuur concreter verwezen kan worden naar deze (kwantitatieve) analyses.

Een belangrijk aandachtspunt is dat uit het onderzoek en uit de meldingen bleek dat veel pensioenfondsen de generatie-effecten onderschatten: deze fondsen keken alleen naar het effect op de verwachte pensioenen ná invaren. In dit effect komt het positieve effect van extra indexatie op de lopende pensioenuitkeringen tot invaren niet tot uiting. Het gevolg is dat deze fondsen het positieve effect van extra indexatie voor reeds gepensioneerden te laag hebben ingeschat.

Dit zijn ook aandachtspunten voor de voorbereiding op de transitie en eventuele toepassing van het Transitie-ftk. Hiervoor zijn gedegen kwantitatieve analyses van belang. Ter ondersteuning van de besluitvorming over het transitie-ftk onderbouwt een pensioenfonds in het overbruggingsplan hoe het rekening heeft gehouden met generatie-effecten in termen van netto profijt.

In het implementatieplan onderbouwt het pensioenfonds daarnaast hoe het rekening heeft gehouden met de gevolgen voor (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden door toepassing van de toeslag AMvB en het overbruggingsplan.

Ten slotte is het goed om te benoemen dat veel pensioenfondsen bezig zijn met de ontwikkeling van een evenwichtigheidskader voor de beoordeling van strategische besluiten in aanloop naar de transitie en voor de uiteindelijke afweging van evenwichtigheid van de transitie als geheel. Dit bleek ook uit de Wtp-uitvraag Q2-2024.