Han Dieperink: Kansen Trump nemen toe dankzij Helene en Milton

15 oktober 2024

Door Han Dieperink, geschreven op persoonlijke titel

Extreem weer kan een grote invloed hebben op allerlei macro-economische ontwikkelingen: op de arbeidsmarkt, op de productie, op de consumptie, op de investeringen, op de huizenmarkt. En ook op de Amerikaanse presidentsverkiezingen.

Extreem weer zorgt steeds vaker voor stijgende energieprijzen en voedselprijzen, wat het voor centrale banken minder eenvoudig maakt om de onderliggende economie te monitoren. Op de korte termijn is er immers een behoefte aan een lagere rente om de economie te stimuleren, maar op de lange termijn zorgen orkanen juist voor meer inflatie.

De recente orkanen Helene en Milton zorgen ook voor verstoringen op de arbeidsmarkt. Eerder in het seizoen zorgde orkaan Beryl voor een vergelijkbaar effect, waardoor de in de eerste week van augustus gerapporteerde banengroei tegenviel. Dit vormde een directe aanleiding voor een correctie van een procent of tien op de aandelenmarkt. De impact van extreem weer op de Amerikaanse presidentsverkiezingen kan echter nog groter zijn.

Grotere economische impact door spreiding

In minder dan twee weken zijn er op de Atlantische Oceaan vijf orkanen ontstaan, ongeveer gelijk aan het aantal orkanen in een heel seizoen. Tegelijkertijd was het in de piekmaand september juist opvallend rustig, terwijl het seizoen zo vroeg begon met orkaan Beryl op 2 juli. Voor het eerst sinds de statistieken worden bijgehouden (1920), was er zo vroeg in het seizoen een categorie 5-orkaan. Weken daarvoor werd al gewaarschuwd voor een zwaar orkaanseizoen vanwege de hogere temperatuur van het zeewater.

Het grootste verschil met een normaal orkaanseizoen is dat de zware orkanen meer gespreid zijn. Daarmee is de economische impact ook groter. Dit blijkt te worden veroorzaakt doordat kleinere orkanen, geholpen door de temperatuur van het zeewater, in korte tijd aan kracht winnen, waardoor er minder voorbereidingstijd is. Zo nam de windsnelheid in orkaan Milton in 24 uur met 90 kilometer per uur toe, een fenomeen dat zelden voorkomt.

Op de lange termijn een positieve impact op het BBP

Een categorie 5-orkaan heeft waarschijnlijk een 0,14% negatieve invloed op het BBP van de Verenigde Staten. Voor de goede orde, dan gaat het niet om de totale schade, maar om de negatieve impact op de economische groei. Op de lange termijn hebben eenmalige natuurrampen in theorie zelfs een positief effect op de economische groei, omdat de vernietiging zelf geen onderdeel is van het BBP, maar de herstelwerkzaamheden wel. Volgens schattingen drukt orkaan Helene de banengroei met circa 45.000 banen. Daar komt Milton nog bovenop.

De meevaller in het banencijfer over september (258.000) zou deels veroorzaakt kunnen zijn door de relatief milde septembermaand en weer teniet worden gedaan in het oktobercijfer. Op de lange termijn creëren de herstelwerkzaamheden na een stevige orkaan circa 250.000 banen, waarmee 17 miljard aan extra loon wordt binnengehaald en in totaal 30 miljard wordt toegevoegd aan het BBP.

Locatie is van belang

Nu verschilt de impact van een orkaan wel per regio. Omdat veel gebieden steeds dichter zijn bebouwd, neemt de schade van orkanen elk jaar toe. Daardoor is ook een groeiend deel van die schade niet langer te verzekeren, of alleen tegen steeds hogere premies.

In Nederland is de kans op een orkaan (nog) niet zo groot, simpelweg omdat het zeewater hier te koud is. Tegelijkertijd ligt een groot deel van Nederland beneden de zeespiegel en de kans is groot dat verzekeringspremies in die gebieden harder gaan stijgen, al was het maar vanwege de grotere neerslaghoeveelheden. Hogere verzekeringspremies drukken de waarde van vastgoed en dat kan voor de ontwikkeling van nieuwe projecten een obstakel vormen.

Incidentele invloed op inflatie

Verder worden bij natuurrampen vooral de toeristische sector, retail en de horeca geraakt, en die zijn in Florida relatief groot, al is men daar ook wel wat gewend. Naast huizen zijn vooral auto’s beschadigd. Als die eenmaal onder water staan, zijn ze vaak meteen total loss, met als bijkomend risico voor elektrische auto’s dat er ook nog brand kan ontstaan. Reken op hogere autoverzekeringen. Die stijgen toch al, omdat het steeds duurder wordt om moderne auto’s te repareren.

Het orkaanseizoen zorgt er bovendien regelmatig voor dat de olieproductie en -verwerking in de Golf van Mexico stil komt te liggen. Complicerende factor dit keer is dat er in de havens aan de Amerikaanse westkust wordt gestaakt. Bij elkaar voldoende ingrediënten die ervoor kunnen zorgen dat inflatiecijfers de komende maanden gaan tegenvallen. Toch is dit zowel een seizoens- als een tijdelijk effect. Eerdere grote orkanen hadden geen blijvende invloed op de inflatiecijfers.

Impact op verkiezingen

Het orkaanseizoen valt samen met de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Eerder dit jaar kreeg Joe Biden veel kritiek omdat de overheid onvoldoende steun bood aan de slachtoffers van Beryl. Donald Trump gebruikt dit ook in de verkiezingsstrijd. Volgens Trump heeft het FEMA (Federal Emergency Management Agency) onvoldoende geld, omdat het uitgegeven is aan migranten en buitenlandse oorlogen. Biden stelt dat dit niet waar is, maar in de communicatie is het kwaad dan al geschied. Vooral in swing states als Georgia en North Carolina kan dit een rol gaan spelen.

Uit het verleden blijkt dat de zittende president vaker de kop van jut is. Bush verloor na orkaan Katrina (en de oorlog in Irak) de verkiezingen. Barack Obama won later de verkiezingen, mede door zijn reactie op orkaan Sandy, een week voor de verkiezingen. De campagne werd stilgelegd en Obama bezocht de getroffen gebieden. Dat terwijl zijn opponent, Mitt Romney, eerder voorstander was van het verlagen van het budget voor het FEMA. Uit onderzoek bleek dat maar liefst 15% van de kiezers de reactie van Obama op orkaan Sandy mee heeft laten wegen in hun uiteindelijke keuze. Straks wint Trump de verkiezingen nog dankzij Helene en Milton.

Meer columns van Han Dieperink