Van Lanschot Kempen: Is uw solidaire premieregeling beleggingsbeleid wel robuust?

15 oktober 2024

Door Maxim Akimov, Business Development Fiduciary Management bij Van Lanschot Kempen

Is uw solidaire premieregeling beleggingsbeleid wel robuust? Dit is een belangrijke vraag die pensioenfondsen moeten stellen over hun beleggingsbeleid voor de solidaire premieregeling (SPR).

Hoewel veel fondsen de contouren van hun beleid hebben bepaald, is het niet altijd duidelijk of het beleid uitvoerbaar blijft op de langere termijn. Het is van cruciaal belang om het beleggingsbeleid robuust te maken, zodat het bestand is tegen veranderende omstandigheden en daarmee op de lange termijn succesvol blijft en de beloofde doelen kan behalen.

Hoe zit het ook alweer?

Bij de SPR wordt één totale portefeuille beheerd, maar de risico's worden niet langer collectief gedragen. In plaats daarvan krijgen deelnemers een eigen persoonlijk vermogen waarop de uitkeringen zijn gebaseerd. Dit heeft belangrijke gevolgen voor het beleggingsbeleid. De vereiste  collectieve blootstelling aan overrendement, de allocatie aan de rendementsportefeuille en de renteafdekking zijn dynamisch en veranderen naarmate de vermogens van de deelnemers en de geprojecteerde uitkeringen wijzigen:

• De vermogens van de deelnemers veranderen, wat leidt tot veranderingen in de vereiste blootstelling aan overrendement. Hierdoor verandert ook de totale vereiste allocatie naar de rendementsportefeuille.
• De geprojecteerde uitkeringen veranderen, wat invloed heeft op de af te dekken kasstromen en daarmee op de onderpandseis.

Dit betekent dat de vereiste allocatie naar de rendementsportefeuille beweegt door de tijd, want deze is afhankelijk van de vermogens die periodiek wijzigen. Hetzelfde geldt voor de renteafdekking, die afhankelijk is van de geprojecteerde uitkeringen die periodiek muteren. Deze dynamiek is fonds specifiek en kan dus voor iedere regeling anders uitpakken. Het effect van schokken op de financiële markten op de vereiste portefeuilleverdeling is afhankelijk van drie aspecten:

• De samenstelling van deelnemers in het fonds (leeftijd, vermogen en geprojecteerde uitkeringen).
• De omvang van de schokken en mutaties op financiële markten.
• Het beleid van het fonds inclusief de benodigde mate van bescherming en de concrete invulling van het overrendement

Figuur 1 illustreert de impact van een rentestijging van +1% en een negatieve schok van -20% op de rendementsportefeuille. De werkelijke allocatie naar de rendementsportefeuille neemt toe (+5%-punt), terwijl de benodigde ‘nieuwe’ allocatie aan de rendementsportefeuille juist daalt (-2%-punt). Na de schok en na toebedeling van het rendement is het dus nodig om te herbalanceren naar de nieuwe vereiste norm. Effectief wordt dan 8% van de rendementsportefeuille verkocht.

Over een langere termijn kunnen marktschokken dus een aanzienlijke impact hebben op de vereiste portefeuilleverdeling. Het beleid voor de lifecycles kan in bepaalde scenario's niet meer uitvoerbaar zijn, bijvoorbeeld als er te weinig vermogen is voor de vereiste allocatie naar de rendementsportefeuille of als de onderpandeis voor bescherming problematisch wordt.

Waardoor ontstaat dit robuustheidsrisico?

Bij de SPR is er meer flexibiliteit in het toewijzen van beleggingsrisico aan individuele deelnemers. Zo kunnen jongeren meer beleggingsrisico nemen en kunnen gepensioneerden meer bescherming krijgen tegen renteschommelingen. Dit kan op een efficiënte manier worden geregeld door middel van een combinatie van beleggingen die gericht zijn op het behalen van rendement en beleggingen die gericht zijn op het beschermen van de uitkeringen.

In de SPR is er bijvoorbeeld minder beperking op de individuele toewijzing van beleggingsrisico. Dit betekent dat jongeren meer dan 100% blootgesteld kunnen worden aan overrendement, gecombineerd met 20% renteafdekking, terwijl gepensioneerden 100% renteafdekking kunnen combineren met 50% blootstelling aan overrendement.

De renteafdekking die wordt gegenereerd blijft hierbij hetzelfde, maar met minder geld. Hierdoor wordt het liquiditeitsrisico groter, omdat de onderpandeis voor de renteafdekking hetzelfde blijven, maar het vermogen dat hiervoor wordt gebruikt afneemt. Dus als de markten schommelen en vermogens veranderen, neemt de kans toe dat aan de benodigde liquide middelen voor de onderpandeis van de renteafdekking en de vereiste allocatie naar de rendementsportefeuille niet meer kan worden voldaan.

Scenario-analyse belangrijk

Om ervoor te zorgen dat het beleggingsbeleid van de SPR robuust is, wordt aanbevolen om voldoende om een grondige analyse uit te voeren. Hiermee kan van te voren bekeken worden of het beleid voldoende robuust is en kan inspelen op verschillende omstandigheden. Deze analyse omvat verschillende scenario's voor rente en rendement om te bepalen of het beleggingsbeleid nog steeds haalbaar is.

Hierbij wordt rekening gehouden met specifieke kenmerken van het pensioenfonds, zoals de vermogensopbouw per leeftijdsgroep en de verwachte uitkeringen. Door deze analyse uit te voeren, kunnen pensioenfondsen inzicht krijgen in de impact van verschillende situaties op hun beleid en indien nodig aanpassingen doen om de robuustheid te verbeteren.

Zo worden twee beleidsvarianten getest voor beschermings- en overrendement van een fictief pensioenfonds. In een extreem scenario waarin de rente sterk stijgt en de rendementsportefeuille aanzienlijk verlies lijdt, bleek één beleidsvariant niet uitvoerbaar te zijn, terwijl de andere variant wel uitvoerbaar bleef. Dit benadrukt het belang van het rekening houden met de uitvoerbaarheid van het beleid, zoals de beschikbaarheid van liquide middelen en de blootstelling aan risicovolle beleggingen.

Door flexibiliteit en aanpassingsvermogen in te bouwen in het beleggingsbeleid kunnen pensioenfondsen ervoor zorgen dat de SPR-regeling op de lange termijn succesvol blijft en de beloofde doelen kan behalen.

Kortom, een robuust beleggingsbeleid voor de SPR is essentieel. Pensioenfondsen moeten het beleid testen en rekening houden met verschillende marktsituaties. Door ervoor te zorgen dat het beleid veerkrachtig is, kunnen pensioenfondsen zich beter wapenen tegen veranderingen in de markt en de belangen van de deelnemers op de lange termijn beschermen. Neem gerust contact met ons op voor meer informatie en advies.