Allianz Trade: EU steeds meer in de knel tussen VS en China

20 november 2024

De gevolgen van een eventuele handelsoorlog tussen de VS en China raken Nederland en Duitsland het hardst binnen de EU. Allianz Trade voorziet dat de EU in toenemende mate knel komt te zitten tussen de VS en China. Nederland is vergaand verbonden met de VS. Dat kan de Nederlandse economie op termijn extra schaden.

• Vóór de Amerikaanse verkiezingen ging Allianz Trade ervan uit dat de cumulatieve winst (bij ongewijzigd beleid) van de Nederlandse export 94 miljard dollar zou bedragen voor de periode 2025-2026. Met de beperkte handelsoorlog die er waarschijnlijk met de terugkeer van Trump aan komt, verwachten we nu dat de Nederlandse export in deze periode 5 miljard dollar lager zal uitvallen.
• Bij een hevige handelsstrijd tussen de VS en China zal de Nederlandse exportwinst in 2025-2026 ruim 15 miljard dollar lager uitvallen.
• Een hernieuwde maar ingehouden handelsoorlog kan de nominale groei van de wereldhandel in 2026 onder de 5% brengen (-0,6pp), waarbij in Europa en China in 2025-26 USD 67 miljard aan export in gevaar komt (de helft van het wereldwijde totaal).
• In de afgelopen twee jaar zijn de bilaterale handelsstromen tussen landen die geopolitiek dicht bij elkaar liggen met 620 miljard dollar gestegen en zijn nu goed voor 60% van de wereldhandel.

Hoewel de wereldhandel nog steeds sterk verweven is met de Amerikaanse economie, heeft China zich ontpopt als een nieuwe supermacht, steunend op zijn cruciale rol in de wereldwijde productie en zijn grote en groeiende binnenlandse markt. Tegen deze achtergrond geven de toenemende spanningen tussen de VS en China een nieuwe vorm aan de wereldwijde toeleveringsketens en maken ze de weg vrij voor nieuwe handelsgrootmachten, zo blijkt uit nieuw onderzoek van Allianz Trade, de wereldleider op het gebied van kredietverzekering.

Nederland kwetsbaar

Johan Geeroms, Director Risk Underwriting Benelux van Allianz Trade:

'Europa moet oppassen dat het niet gesandwicht wordt door de VS en China. Ons rapport is een duidelijke waarschuwing voor de eurozone. De EU dreigt tussen wal en schip terecht te komen door halfslachtige maatregelen (onder meer door interne verdeeldheid). Vooral het gebrek aan een eigen strategisch industrieel EU-beleid is funest.

Een prangend voorbeeld is het tekort aan batterijproducenten. Van de 10 grootste zijn 6 Chinees en 4 Aziatisch. Door globaal de lijn van de VS te volgen lijdt de Europese economie meer schade dan de VS zelf. Omdat de EU blijft schipperen hoe om te gaan met China, wordt het meer en meer een speelbal van de VS en China die een verdeel-en-heersstrategie toe te passen. De interne verdeeldheid verzwakt de onderhandelingspositie van de EU en vergroot de economische kwetsbaarheid van individuele lidstaten zoals Nederland.'

'In dit krachtenveld is de positie van Nederland extra kwetsbaar. Nederland hoort tot de drie landen (samen met het VK en Ierland) die van de belangrijkste handelslanden het meest op de VS zijn gericht. Doordat wereldwijd de verhoudingen veranderen en China duidelijk oprukt in Europa, kan de vergaande verbondenheid van Nederland met de VS de economie gaandeweg steeds meer schade berokkenen.'

Opnieuw handelsoorlog nu Trump weer aan het roer is

In zijn tweede termijn als president van de VS zal Donald Trump waarschijnlijk de tarieven op Chinese en andere strategische importen verhogen (tot 25% voor eerstgenoemde en tot 5% voor de rest van de wereld, exclusief Mexico en Canada), waardoor de nominale groei van de wereldhandel in 2026 met -0,6 pp zou dalen, aangezien de meeste maatregelen vanaf de tweede helft van 2025 zouden ingaan.

China en de EU zouden het grootste deel van de kosten dragen, met 67 miljard USD aan export in gevaar in 2025-26, vooral in de auto-industrie, transportmiddelen en metalen. Hun vergeldingsmaatregelen zullen waarschijnlijk farmaceutische producten, auto's, metalen, voedingsmiddelen en machines uit de VS treffen.

'In het geval van een volledige handelsoorlog (tarieven van 60% voor China en 10% voor de rest van de wereld, inclusief Mexico en Canada) zou de tol stijgen tot 2,4 procentpunten van de nominale groei van de wereldhandel en zouden China, Mexico en Canada het hardst worden getroffen, met gecumuleerde exportverliezen van in totaal bijna USD 217 miljard in 2025-26. Maar dit scenario lijkt onwaarschijnlijk omdat de VS ook met hoge kosten te maken zouden krijgen,' voegt Ana Boata, hoofd economisch onderzoek bij Allianz Trade, toe.

Amerikaanse 'godfathering' vs China's 'zijde-doctrine'

De wereldhandel wordt steeds meer bepaald door de concurrerende geo-economische agenda's van de VS en China. De invoer uit de VS heeft zich van China losgemaakt en China exporteert meer naar zijn eigen geopolitiek nabije partners (Rusland, Singapore, Vietnam, de VAE, Saoedi-Arabië). In deze context is de bilaterale handel tussen geopolitiek dicht bij elkaar gelegen landen in slechts twee jaar tijd met +2pps (620 miljard USD) gestegen tot 60% van de wereldhandel.

'China's op handel en industrie gerichte 'zijde'-doctrine heeft vooral vertrouwd op zachte macht en verbindende invloed, terwijl de Amerikaanse 'godfathering' op vier pijlers rust: (i) een onwrikbare inzet om de belangrijkste nationale belangen koste wat het kost te beschermen, (ii) het veiligstellen van loyaliteit binnen het netwerk van historische bondgenoten, (iii) een actieve economische en militaire houding tegenover rivalen en (iv) het uitbreiden van de Amerikaanse invloed en controle op nieuwe gebieden zoals ruimtevaart, technologie en AI. Het maakt niet uit wie de Amerikaanse verkiezingen wint, deze botsing zal blijven' , legt Ano Kuhanathan, hoofd Corporate Research bij Allianz Trade, uit.

Afstemming op de VS is duur voor de EU

Hoewel de VS en de EU een gemeenschappelijk standpunt hebben over geopolitieke kwesties, liggen hun economische belangen niet op één lijn. Toch heeft de EU de neiging om het voorbeeld te volgen wanneer de VS tarieven oplegt aan China - meestal in het daaropvolgende jaar - ook al betaalt de EU een hogere prijs, zo blijkt uit berekeningen van Allianz Trade.

In het verleden opgelegde tarieven op China kostten de VS 17 miljard USD per jaar (4% van de Chinese import), maar ze kostten de EU bijna 38 miljard USD per jaar (6,4% van de Chinese import). Bovendien is de EU zelf niet veilig voor protectionistische maatregelen van de VS en bestaat het risico dat de VS en/of China een verdeel-en-heersstrategie volgen door interne Europese verdeeldheid uit te buiten om bilaterale overeenkomsten te sluiten die hun eigen onderhandelingspositie ten opzichte van het blok zouden verbeteren.

Nieuwe handelsknooppunten komen als winnaars uit de bus, maar maken wereldwijde toeleveringsketens complexer

De komende jaren zal de wereldhandel waarschijnlijk onder zijn langetermijngemiddelde groeien. Tegelijkertijd laat Allianz Trade's supply-chain complexity index zien dat de wereldwijde handelsstromen steeds ingewikkelder worden, met complexiteitsniveaus die sinds 2017 zijn verdubbeld en 6x zo hoog zijn als in de pandemische jaren.

Allianz Trade's supply-chain complexity index houdt rekening met verschuivingen in handelsstromen, geografische afstand, geopolitieke afstemming en onze risicoscores voor landen. In deze context identificeert Allianz Trade 25 economieën die zouden kunnen profiteren van deze nieuwe geo-economische orde, gezien hun relatief hogere concurrentievermogen ten opzichte van China in de context van een verhevigde handelsoorlog vanuit de VS.

'Naast snelgroeiende economieën zoals India heeft deze verschuiving deuren geopend voor landen als Vietnam, Maleisië, Indonesië en de VAE om zich op te werpen als handelsknooppunten van de volgende generatie. We verwachten dat het aandeel van deze economieën in de wereldwijde export de komende vijf jaar met +1,6pp zal groeien tot USD 1 274 miljard. Aangezien deze hubs tegen 2029 goed zullen zijn voor 21,3% van alle wereldwijde export, zullen ze ook USD 120 miljard moeten investeren in haveninfrastructuur alleen al om hun momentum te behouden' , voegt Françoise Huang toe, Senior Economist voor Azië-Pacific en Handel bij Allianz Trade.

Partij kiezen in de nieuwe geo-economische orde

Door te kijken naar de handelsknooppunten van de volgende generatie en de geopolitieke, handels- en grensoverschrijdende investeringsbanden van andere grote economieën met respectievelijk de VS en China, berekent Allianz Trade geo-economische afstandsscores ten opzichte van beide landen. Deze scores laten zien dat China's invloedssfeer meer handelsknooppunten van de volgende generatie uit de opkomende wereld omvat, terwijl het grootste deel van het westerse blok dichter bij de VS blijft.

Het is geen verrassing dat het VK het dichtst bij de VS ligt, gevolgd door Ierland en Nederland, met Canada op de 4e plaats en Mexico pas op de 28e plaats. De meeste Afrikaanse en Aziatische landen liggen dichter bij China: gemiddeld 0,5 voor Afrikaanse landen versus 0,7 afstand met de VS en 0,4 voor Aziatische landen versus 0,6 afstand met de VS. Maar na Hong Kong is Canada de tweede economie van China - het land slaagt erin dicht bij beide grootmachten te blijven.

'Australië, Zuid-Korea en Griekenland behoren tot de andere landen die erin geslaagd zijn om dezelfde afstand tot zowel de VS als China te bewaren. Deze landen staan geopolitiek gezien dichter bij de VS, maar onderhouden zeer sterke handels- en investeringsrelaties met China. Deze positie zou wel eens steeds ongemakkelijker kunnen worden en hen kunnen dwingen om een kant te kiezen, mocht de nieuwe geo-economische orde rond de confrontatie tussen de VS en China aanzienlijk verslechteren', legt Françoise Huang uit.