Han Dieperink: De zeepbel in kunstmatige intelligentie

26 november 2024

Door Han Dieperink, geschreven op persoonlijke titel

Kunstmatige intelligentie gaat alles veranderen. Toch zijn de bedrijven die voldoende middelen hebben om winstgevende producten te ontwikkelen op één hand te tellen. Die aandelen zijn al sterk gestegen. Zo steeg het aandeel Nvidia de afgelopen twee jaar met 1.000%.

Vaak wordt zo’n koersstijging aangehaald om te tonen dat er sprake is van een zeepbel. De koersstijging wordt dan afgezet tegen nog beperkte opbrengsten, ook om aan te geven dat zeepbellen niet zouden zorgen voor innovatie en grote productiviteitswinsten. Nu zijn er wel meer paradigmaverschuivingen in het verleden geweest die tegelijkertijd een zeepbel en een grote verandering bleken. Neem bijvoorbeeld de spoorwegen en het internet. Zeepbellen worden bovendien vaak pas zichtbaar als ze uiteenspatten.

Een zeepbel

De huidige situatie is nagenoeg ideaal voor het ontstaan van een zeepbel op het gebied van kunstmatige intelligentie. De technologie is zo verbazingwekkend, dat er sprake is van een echte paradigmaverschuiving: de eerste voorwaarde voor het ontstaan van een zeepbel volgens Charles P. Kindleberger in zijn boek Manias, Panics and Crashes. De economie zal nooit meer worden zoals die was.

Ook is het voor het ontstaan van een zeepbel belangrijk dat we niet echt begrijpen hoe kunstmatige intelligentie als industrie zal werken. Die belofte in de verre toekomst zorgt ervoor dat het de perfecte brandstof is voor zeepbellen: de tweede voorwaarde volgens Kindleberger. Ook moet er sprake zijn van een vehikel waarmee zoveel mogelijk beleggers in de hausse kunnen participeren.

Geleidelijk investeert een steeds bredere groep in dit thema: de derde voorwaarde van Kindleberger. Tot slot is voor een zeepbel volgens Kindleberger wel liquiditeit vereist. Ook daaraan lijkt te zijn voldaan nu de rente door centrale banken wordt verlaagd. Daarmee is er nog altijd voldoende ruimte voor een hogere waardering.

Nog altijd worden de verwachtingen voor deze bedrijven naar boven bijgesteld en wie de waardering afzet tegenover de groeivoet, ziet dat deze aandelen zo’n 40% goedkoper zijn dan de markt. Daarmee is de kans aanwezig dat deze megacaps ook volgend jaar zullen outperformen. Zeepbellen staan er nu eenmaal om bekend dat de waardering de neiging heeft door te schieten aan de bovenkant.

Verbreding van de markt

De piek van een zeepbel is onmogelijk te voorspellen. Waardering speelt geen rol. In de basis komt het erop neer dat zolang er sprake is van groei in omzet en winstgevendheid, de markt niet snel de neiging heeft om afscheid te nemen. Relatief worden de prestaties van de Magnificent Seven minder uniek. De reden waarom deze groep aandelen het de afgelopen twee jaar zo goed heeft gedaan, is omdat de rest van de beurs vrijwel niets heeft gepresteerd. In het land der blinden is eenoog koning.

Dat is nu aan het veranderen. Dit kwartaal en ook de komende kwartalen zullen ook bij andere bedrijven de winsten stijgen. Die winnen daardoor aan aantrekkingskracht, vooral omdat veel bedrijven buiten de Magnificent Seven soms zijn gewaardeerd alsof er morgen sprake kan zijn van een recessie.

Een andere reden waarom er sprake is van een verbreding van de markt is dat vrijwel alle bedrijven kunnen profiteren van kunstmatige intelligentie. Een bedrijf hoeft de technologie niet te ontwikkelen, maar deze alleen op de juiste manier toe te passen om een winnaar te worden. Gelet op de snelheid van implementatie wordt 2025 waarschijnlijk een jaar waarin we minder aandacht zullen hebben voor Nvidia en de Hyperscalers die AI mogelijk maken, maar meer voor de bedrijven die positief verrassen door kunstmatige intelligentie toe te passen.

Verder ligt de focus nog altijd sterk op generatieve kunstmatige intelligentie, terwijl doorbraken op bijvoorbeeld autonoom rijdende voertuigen dichtbij zijn. Bovendien is kunstmatige intelligentie bij uitstek geschikt om zwaar, saai en geestdodend werk te vervangen. In combinatie met de krappe arbeidsmarkt ontstaan dan meerdere positieve effecten. Er wordt veel meer geproduceerd tegen veel lagere prijzen. Dat is reden om te spreken van een Uber Goldilocks-scenario.

De functie van een zeepbel

Er zijn zeepbellen die een nuttige functie hebben. Een zeepbel zorgt er namelijk voor dat alle investeringen in korte tijd worden samengebald. Zonder zeepbellen zou het jarenlang duren voordat hetzelfde wordt bereikt. Dankzij de Tulpenmanie is Nederland nog altijd een belangrijke exporteur van bloembollen. Dankzij de dotcomhype hebben we tegenwoordig onbeperkt mobiel internet tegen een relatief laag bedrag.

Kunstmatige intelligentie heeft de potentie om de wereld in veel grotere mate te veranderen. Toch vergt elke zeepbel veel slachtoffers. Van de dotcombedrijven van het eerste uur is 99% verdwenen. Dat is nu eenmaal onderdeel van het proces.

De manier om te voorkomen dat het uiteenspatten van zeepbellen te veel schade aanrichten in portefeuilles, is door te spreiden. Niet alleen in portefeuille, maar ook door geleidelijk afscheid te nemen van zo’n zeepbel. Gelukkig was deze zeepbel in een relatief vroeg stadium te onderkennen. Het is niet duidelijk of de piek is bereikt, maar geleidelijk ontstaan er wel steeds meer mogelijkheden om de middelen breder te investeren.

Meer columns van Han Dieperink