Harry Geels: Argentinië is interessant libertarisch project

3 december 2024

Door Harry Geels

Javier Milei is nu een jaar president van Argentinië en voert een ongekend libertarisch-economisch project door. Nog niet iedereen heeft door wat de consequenties voor de wereld zijn als zijn beleid slaagt.

Argentinië is een van de weinige landen in de wereld die sterk is gedaald in het klassement van rijke landen. In het begin van de 20^ste eeuw stond het land nog regelmatig in de top van rijkste landen ter wereld op basis van het bbp per hoofd van de bevolking, waarna het afzakte naar de middenmoot. De afgelopen decennia kampte het land met hoge inflatie, knellende bureaucratie, hoge overheidstekorten, en intervenieerde het IMF regelmatig, recent nog in 2022, toen een $44 miljard tellende kredietfaciliteit voor 30 maanden werd veiliggesteld.

Maar toen werd op 19 november 2023 de libertariër Javier Milei als president gekozen. Hij staat bekend om zijn boude uitspraken waarin hij zich afzet tegen socialisten, die in zijn ogen de laatste decennia het grote probleem van Argentinië waren, met Néstor Kirchner (2003–2007), Cristina Fernández de Kirchner (2007–2015) en Alberto Fernández (2019–2023) als voorbeelden. Daartussen zat Mauricio Macri (2015–2019) die weliswaar een meer rechts beleid ging voeren, maar de bureaucratie maar moeilijk kon doorbreken. Milei is vastbesloten zo’n doorbraak wel te forceren.

Anti-socialistische uitspraken

Milei is bij uitstek antisocialistisch. Zo heeft hij het socialisme vergeleken met het kastenstelsel, waarbij iedere behoefte gepaard moet gaan met een recht. Maar het probleem is dat behoeften oneindig zijn, dat rechten uiteindelijk door iemand betaald moeten worden, en dat middelen per definitie eindig zijn. Het conflict tussen oneindige behoeften en eindige middelen wordt volgens Milei opgelost door het private eigendom en een vrij prijsmechanisme. Milei: ‘Politici houden niet van de ‘onzichtbare hand’, zij prefereren de ‘klauw van de staat’.’

Milei herhaalt ook regelmatig ideeën van de bekende libertarische economen zoals Milton Friedman en Friedrich Hayek, waaronder deze: ‘Als je socialisten niet stopt, dringen ze de staat binnen en leggen ze een allesvernietigende agenda op.’ Bij de meest recente en eerste grote privatisering, waarbij hydro-electriciteitsbedrijf Industria Metalurgicas Pescarmona, oftewel IMPSA, de spits mocht afbijten, liet Milei de volgende uitspraak noteren: ‘Elke dag dat zo’n bedrijf ongeprivatiseerd blijft, kost het de belastingbetaler geld en wordt de burger armer.’

Van ‘gevaar voor de democratie’ naar ‘lessen voor de wereld’

The Economist heeft het 1-jarige presidentschap van Milei aangegrepen voor een themanummer over zijn beleid. Het valt daarbij op dat het Britse businessmagazine de toon heeft veranderd, van ‘een gevaar voor de democratie’ tot ‘lessen van een verrassend experiment’. Een van de eerste grote stappen die Milei heeft gezet is het ontslaan van 50.000 ambtenaren en het sluiten van diverse ministeries, waaronder het Ministerie van Vrouwen, Geslachten en Diversiteit. De woke-beweging noemt hij ‘cultuurmarxisme’ en de klimaattransitie een ‘socialistische agenda’.

Bron: X

De vraag is of Milei beleid slaagt, is nog lastig te beantwoorden. Hij is nog maar één jaar bezig. Hij lijkt zijn woord te houden wat betreft zijn belofte de ambtenarij op te schonen. De nieuwe regering in Nederland, die ook heeft opgeschreven dat het rijksambtenaren gaat ontslaan, is wat dat betreft veel minder voortvarend. Kijkend naar economische variabelen lijken de eerste tekenen van Argentijns herstel ‘positief’. Het begrotingstekort en inflatie dalen. En de (nog altijd grote) ‘debt spread’, ofwel het renteverschil dat de Argentijnse overheid versus de Amerikaanse betaalt, wordt kleiner.

Bron: The Economist

Grote gevolgen voor de wereld

Het beleid van Milei is van groter belang voor de wereld dan de meeste media zich realiseren. Als hij slaagt, zal dat worden geïnterpreteerd als een succes van het libertarisme. De rechterkant van de Republikeinse partij kijkt daarom met argusogen naar Argentinië. Trump lijkt iets andere accenten te leggen. Maar ook in zijn beleid staan deregulering en reorganisaties van de overheid centraal. Zoals in een andere column opgemerkt, lijkt de huidige tijd op begin jaren tachtig van de vorige eeuw, toen Ronald Reagan voor de VS en Margaret Thatcher voor het VK een vergelijkbaar beleid gingen voeren.

Dit artikel bevat een persoonlijke opinie van Harry Geels

Meer columns van Harry Geels