Optimix: Europa worstelt en komt (nog) niet boven

16 december 2024

De extreme dominantie van de rendementen van Amerikaanse beleggingscategorieën wordt in de markt al enige tijd aangeduid met de term ‘US exceptionalism’. In Europa is het somberheid troef. Met name in de Frans-Duitse as worden de kwetsbaarheden van het continent op pijnlijke wijze zichtbaar, stellen de vermogensbeheerders van Optimix.

De politieke chaos in Frankrijk begon met de miscalculatie van president Macron om in juni vervroegde verkiezingen uit te roepen nadat de Europese Parlementsverkiezingen in Frankrijk desastreus voor hem waren verlopen. De ‘gok’ pakte niet goed uit en Macron werd opgezadeld met een gefragmenteerd parlement. 

De belangrijkste klus van kersverse premier Barnier - het terugdringen van het Franse begrotingstekort van 6,2% van het BBP - was vanaf de start schier onmogelijk. Het Europese ‘excessive deficit’ raamwerk verplicht Frankrijk echter wel om met een plan te komen om het tekort volgend jaar terug te dringen.

Op maandag 2 december nam Barnier op zijn beurt een ‘gok’ toen hij een beroep deed op een speciaal artikel in de grondwet om zijn begroting voor sociale zekerheid zonder toestemming door het parlement te krijgen. Het kwam hem op een motie van wantrouwen te staan die op woensdag 4 december met een meerderheid van het parlement werd aangenomen. 

Met de val van Barnier verdwijnt het wetsvoorstel voor de begrotingswet over sociale zekerheid van tafel en de behandeling van andere begrotingswetten komt stil te liggen. Frankrijk gaat een halfjaar van grote onzekerheid tegemoet. Nieuwe parlementsverkiezingen komen er niet want de Franse grondwet verbiedt het om twee keer binnen 12 maanden parlementsverkiezingen te houden, tenzij de zittende president aftreedt en de nieuwe president verkiezingen uitschrijft, maar dat lijkt onwaarschijnlijk.

Kwakkelende industrie in Duitsland
De algehele teneur in Duitsland is somber. Het begrotingstekort is er weliswaar nog prima onder controle, maar ook daar staat het kabinet op omvallen en ligt de economie op apegapen. De driepartijencoalitie van Scholz is uiteengevallen, energieprijzen zijn hoog en het ondernemersvertrouwen is ver te zoeken. Duitsland’s machtige industriële basis verkeert dientengevolge al een jaar of twee in contractie. 

Exemplarisch voor deze ontwikkeling is de aankondiging van Volkswagen in september om fabrieken te sluiten in Duitsland. Dit was voor het eerst in de 87-jarige geschiedenis van het bedrijf, een trieste mijlpaal. Volgens Volkswagen zijn de fabrieken niet meer competitief door sterk gestegen energiekosten, oplopende loonkosten en hevige concurrentie vanuit China.

Hoewel de loonkosten al langer een uitdaging vormden voor het produceren in eigen land, vormden de sterk gestegen energieprijzen als gevolg van de oorlog in Oekraïne een echte ‘game changer’. Duitsland werd afgesloten van goedkoop Russisch gas en moest zijn toevlucht zoeken op de veel duurdere markt voor vloeibar gas (LNG).

De Duitse industriële sector is een energieveelvraat. De economie wordt daarom disproportioneel hard geraakt door de sterk gestegen industriële elektriciteitsprijzen, die momenteel het drievoudige bedragen van het niveau voor de Covid-pandemie. De aankondiging van Volkswagen laat zien dat de Duitse energiecrisis structurele gevolgen kan krijgen voor de lokale economie. Een trend van de-industrialisatie lijkt zich aan te kondigen. 

De Duitse regering verkeert momenteel in een staat van crisis na de ineenstorting van de regerende coalitie. Op 6 november ontsloeg bondskanselier Olaf Scholz zijn Minister van Financiën Christian Lindner (FDP), wat leidde tot het uiteenvallen van de driepartijencoalitie. Scholz’ SPD en de Groenen vormen nu een minderheidskabinet dat in afwachting is van een motie van wantrouwen die voor 15 januari geagendeerd staat in de Bundestag. De verwachting is dat deze wordt aangenomen en er vervolgens in maart 2025 alweer nieuwe verkiezingen gehouden worden.

Hervormingen?
Met de Frans-Duitse as in een neerwaartse spiraal staat Europa er politiek en economisch slecht op. Het idee dat de problemen van Europa structureel zijn en een agenda van hervormingen noodzakelijk is, dringt zich steeds verder op. Een fiscale unie of een groot fiscaal EU pakket in de richting van het Mario Draghi plan zouden een mogelijke grote stap in de goede richting zijn. In opdracht van de EU presenteerde Draghi recentelijk een omvangrijke studie gericht op het structureel verbeteren van de Europese economie. De vraag is of het huidige gevoel van crisis, met name in Duitsland, hiervoor al voldoende is. Optimix rekent er nog niet op.

Niet Europa, wel Amerika
De klinkende overwinning van Donald Trump en de vooruitzichten van het America First-beleid zorgde voor een flinke rally van voornamelijk Amerikaanse beleggingen. Amerikaanse aandelenmarkten stegen sterk. Beleggingen buiten de Verenigde Staten presteerden een stuk minder. Onder de dreiging van potentiële handelstarieven kwamen Europe aandelenmarkten nauwelijks van hun plaats. 

De marktreacties in november onderstrepen dat Amerikaanse aandelen profiteren van het verwachte beleid van Trump. Nu de verkiezingsonzekerheid uit de weg is, hebben aandelenmarkten de ruimte om verder te stijgen, stellen de vermogensbeheerders van Optimix.