Joeri de Wilde: BlackRock had nooit echt duurzame ambities, steeds meer burgers wél

14 januari 2025

Door Joeri de Wilde, Investment Strategist bij Triodos Investment Management

Het vertrek van BlackRock uit het Net Zero Asset Managers-initiatief wordt geframed als het zoveelste teken van een westerse ‘cultuuromslag’ gericht tegen duurzaamheid. Onterecht, want onder burgers is een positieve normverschuiving juist dichterbij dan die lijkt.

De grootste vermogensbeheerder ter wereld stapt uit de alliantie Net Zero Asset Managers. BlackRock-ceo Larry Fink en de zijnen committeren zich niet langer aan de doelen van dit klimaatinitiatief. Ironisch genoeg werd ongeveer gelijktijdig bekend dat een van de klanten van BlackRock, American Airlines, niet in het belang van zijn werknemers zou hebben gehandeld door in zee te gaan met ‘ESG-activist’ BlackRock, zo oordeelde een Amerikaanse rechtbank. BlackRock weggezet als ESG-activist - zo succesvol is de anti-woke campagne inmiddels. En dat terwijl de pensioenregeling waar de zaak om draaide geen enkele ESG-specifieke strategie bevat.

Deze klucht was eind vorige week het (voorlopige) sluitstuk van een reeks zorgelijke berichten. De afgelopen weken stapten alle grote Amerikaanse banken, waaronder JP Morgan, Bank of America en Citigroup, uit een soortgelijke klimaatalliantie voor banken, de Net Zero Banking Alliance. En dan was er nog Meta-baas Mark Zuckerberg, die zowel initiatieven rond diversiteit terugschroefde als de inzet van factcheckers beëindigde (voor nu alleen nog in de VS). Hij verantwoordde deze ommezwaai door de overwinning van Trump te duiden als een niet te negeren cultuuromslag: het volk vindt het vrije woord (lees: het anti-woke geluid) weer het hoogste goed.

Bevinden we ons inderdaad middenin een cultuuromslag waarin anti-klimaat en anti-diversiteit (weer) de norm wordt?

Vooral greenwashing

Natuurlijk is het slecht nieuws dat grote Amerikaanse financiële instellingen zich niet langer verbinden aan klimaatallianties. Beïnvloed door de dreiging van rechtszaken zullen ze straks nog minder geneigd zijn duurzaamheidsoverwegingen mee te nemen in hun activiteiten. Tegelijkertijd moeten we niet naïef zijn: ook toen ze wel deelnamen aan de klimaatinitiatieven gingen deze instellingen vrolijk door met het financieren van de fossiele industrie. Zo’n groen lidmaatschap was vooral een mooie marketingtool. En nu de politieke wind uit een andere hoek waait, stappen ze er net zo snel weer uit.

Deze instellingen waren en zijn vooral bezig met het veiligstellen van hun winsten en politieke invloed. Met die drijfveer in gedachte kun je hun lidmaatschap dus gerust kwalificeren als greenwashing. En daarom is het vertrek van deze bedrijven ook wel verhelderend: zo kunnen we duurzame en niet-duurzame financiële instellingen weer makkelijker onderscheiden. Deze multinationals hebben zich daarnaast nog steeds te houden aan (Europese) duurzaamheidswet- en regelgeving, en ontkomen er zelfs vanuit puur rendementsdenken niet aan om klimaatrisico’s mee te nemen in investeringsbeslissingen.

Normverschuiving richting duurzaamheid

Als de vermeende cultuuromslag bij de grote Amerikaanse financiële instellingen eigenlijk geen echte omslag is, hoe zit dat dan in de gewone wereld? Afgaand op de verkiezingsuitslagen in veel westerse samenlevingen lijkt het of burgers steeds verder wegdrijven van klimaatambities en opschuiven richting ‘anti-woke’. Toch wijst onderzoek uit dat in de VS meer dan de helft van de bevolking bezorgder is over klimaatverandering dan ooit tevoren, en twee derde vindt dat duurzame producten en diensten de standaard voor bedrijven zouden moeten zijn.

Ook Nederlanders voelen wel degelijk steeds meer klimaaturgentie, en zien duurzamer gedrag als normaler. Onderzoek door Triodos-collega’s toont dat meer Nederlanders voor dan tegen transities zijn die cruciaal zijn voor de overgang naar een duurzamere economie. Op het gebied van energie en maatschappij geldt zelfs dat een kantelpunt binnen bereik is: bijna 25% van de Nederlanders heeft hun gedrag al aangepast of is dat van plan te doen.

Een normverschuiving richting duurzaamheid lijkt dus dichtbij, al horen we daar door alle – terecht – zorgelijke nieuwsberichten veel minder over. Dat is niet gek, want juist vlak voor een normverschuiving groeit de weerstand, omdat het besef indaalt dat een verandering op handen is. Dit leidt tot sterke tegenstellingen tussen groepen in de samenleving.

Trends uit de politiek en het bedrijfsleven zijn niet één op één op de burger te projecteren. Een gure politieke wind is niet hetzelfde als een cultuuromslag. Eerder kun je stellen dat de anti-vooruitgangsbeweging met haar hang naar het verleden een achterhoedegevecht levert. Een die niet ongedaan kan maken dat een groeiend aantal mensen toch echt een duurzamere wereld wil.