Roland van den Brink: Impactbeleggen, innovatieve exploitatie van sociale risico’s

29 januari 2025

De aandacht van investeerders voor sociale vraagstukken neemt toe. Een baanbrekende beleggingsstrategie die het sociale risico van beursgenoteerde bedrijven analyseert en daarmee een verantwoorde bron van rendement biedt, is het gebruik van de S-Factor^TM-score.

Door Roland van den Brink, Oprichter TrigNum

Maatschappelijke verantwoordelijkheid wordt gezien als een belangrijke drijfveer voor financiële prestaties. Bedrijven die sociale risico’s proactief beheren, presteren op termijn beter.¹ Recent zijn er krachtige applicaties beschikbaar gekomen voor relatief weinig geld, die documenten, nieuwsberichten, sociale mediauitingen en kwantitatieve gegevens kunnen helpen beoordelen. Met deze informatie kan gericht geïnvesteerd worden in ondernemingen die zowel op sociaal als financieel vlak succesvol zijn.

De meest invloedrijke toepassing is de zogeheten S-Factorscore, begonnen in 2009. Hiermee worden niet alleen de sociale risico’s van een bedrijf blootgelegd, maar van de gehele keten van toeleveranciers daarom­heen. Dit omvat kwesties als arbeidsomstandigheden, ethische bedrijfsvoering, mensenrechtenschendingen en de impact op lokale gemeenschappen. De voorspellende inzichten helpen bij het identificeren van kansen en risico’s voordat deze zichtbaar worden in financiële cijfers en aandelenkoersen beïnvloeden. De op AI-gebaseerde methode scant ruim 40.000 wereldwijde aandelen. In de afgelopen 10 jaar werd op basis hiervan bijna 9% meer rendement per jaar behaald dan de zeer brede MSCI All Country World Index.

De werking

In 2021 exploiteerde het toenmalige Franse beursgenoteerde Orpea SA ruim 1.100 verpleeghuizen, assistentiewoningen, post acute en revalidatieziekenhuizen en psychiatrische ziekenhuizen. Het bedrijf was in meer dan twintig landen actief, waaronder in Nederland. Op 26 januari 2022 barstte de bom doordat de journalist Victor Castanet via grondig onderzoek aantoonde dat het bedrijf misbruik maakte van bewoners en medewerkers.² De aandelenkoers daalde al reeds een jaar langzaam en deze publicatie gaf de genadeklap. Uiteindelijk bleef van de € 7 miljard nog maar 2% aan beurswaarde over.

Een jaar daarvoor waren er al diverse berichten op Facebook en Twitter verschenen over wantoestanden bij instellingen van Orpea, zoals matig voedsel en verwaarlozing van patinten door onderbezetting. Dit ondanks de relatief hoge verpleegprijs. Door het geautomatiseerd analyseren van deze berichten, daalde de S-Factorscore van het bedrijf een half jaar eerder in één maand van 55 naar 20 (van de 100). Deze grote verandering was een sterke aanwijzing om niet meer in dit bedrijf te beleggen.

Een ander voorbeeld is de verandering in de dagelijkse S-Factorscore van Alphabet, beter bekend als Google. In Figuur 1 is zichtbaar dat er meestal weinig opvallend nieuws is en er daarom nauwelijks verandering is in de maandelijkse score. De rechterkant van de grafiek laat zien dat een positieve verandering van de score een maand later leidde tot een beter rendement dan de aandelenindex S&P500. De uitschieter links geeft aanleiding tot nader onderzoek naar materiële gebeurtenissen, zoals bijvoorbeeld rechtszaken of arbeidsconflicten. Met de S-Factor methode werd voor dit aandeel in een jaar +1,8% extra performance behaald.

De S-Factor-indices

De hamvraag is altijd: werkt het? Welnu, de beschreven aanpak is gebruikt voor het vinden van de 100 beste Amerikaanse bedrijven op zes gebieden: Health & Safety, Human Rights, Ethics, Labour Rights, Diversity & Inclusion en Supply Chain. Hiermee zijn openbare indices samengesteld op elk terrein.³ Vergeleken met de gehele markt blijkt dat voor elke S-Factor index het risico (gemeten in volatiliteit) lager is en het rendement hoger. Dit is zichtbaar in Figuur 2 aan de hand van de hoge Sharpe-ratio.

Te mooi om waar te zijn?

Er zijn twee redenen waarom het werkt. Er zijn vele studies die aantonen dat traditionele balansen alleen informatie geven over een deel van de beurswaarde, vaak maar een derde.⁴ De immateriële assets zijn tegenwoordig belangrijker en juist die waarde heeft een relatie met de beste ESG-praktijken. Ook het gedrag van portfoliomanagers speelt een rol. Alex Edmans, Tom Gosling en Dirk Jenter vroegen recent ruim 500 beheerders naar hoe ze omgaan met ESG-factoren.⁵ Wat bleek? Het voorziene financiële rendement was duidelijk belangrijker dan kwesties als arbeidsomstandigheden, ethische bedrijfsvoering, mensenrechtenschendingen en de impact op lokale gemeenschappen. Zolang dat het geval is, is het niet verwonderlijk dat een alternatieve selectie succes heeft.

De toepassing

Er zijn twee manieren om de observaties om te zetten naar een beleggingsportefeuille. De eerste aanpak is door alleen te beleggen in sociaal vaardige bedrijven (de ‘long only’-benadering). Portefeuilles op basis van deze selectie bleken ook in turbulente tijden zoals de Covidperiode robuust. Echter, het nadeel van de long onlybenadering kan zijn dat de verkregen portefeuille inherent andere risico’s met zich meebrengt, zoals een hoge concentratie naar een specifieke sector. In de Angelsaksische landen zien we daarom dat vaak wordt gekozen voor een marktneutrale toepassing in de vorm van een hedge fund. In combinatie met het short gaan in bepaalde aandelen en het gebruik van derivaten zoals indexfutures wordt een portefeuille gecreëerd die weinig correlatie heeft met de aandelenbeurs.

Een opvallende bijkomstigheid

In bepaalde staten van Amerika kunnen publieke instellingen, zoals pensioenfondsen, benaderingen als ‘ESG-bewust’ en ‘impactvol beleggen’ niet in de communicatie uitdragen. Zoals voor veel zaken is er ook hier een uitweg. Men kan beleggen in fondsen die S-Factor gebruiken zonder in te gaan op de achtergrond. Vanwege het hoge rendement, of beter gezegd de positieve alpha, zijn er geen bezwaren. Kortom, diverse Amerikaanse instituten en family offices beleggen in de praktijk impactvoller dan menig statistiek ons voorspiegelt.

Beleggingsplan 2025

Er wordt momenteel ongeveer € 50.000 miljard belegd in ESG-strategieën. Echter, er is steeds meer twijfel over de impact daarvan omdat de gehanteerde gegevens vaak neerkomen op ruwe schattingen. De ‘S’ in ESG, indien aanwezig, is gebaseerd op anekdotische gegevens. Kortom, institutionele beleggers, vooral pensioenfondsen, worden geconfronteerd met het risico van ‘de keizer zonder kleren’. De innovatieve S-Factor aanpak analyseert miljoenen bronnen en combineert daarmee maatschappelijke verantwoordelijkheid met financiële kansen. Bedrijven die transparantie, eerlijke arbeidsomstandigheden en ethische inkoopmethoden hoog in het vaandel hebben, profiteren van deze aanpak. Dit sluit aan bij de bredere Europese normen en waarden rondom sociale rechtvaardigheid, duurzaamheid en langetermijnwaarde creatie. Door geavanceerde technologie en een gerichte focus op sociale risico’s biedt deze strategie beleggers de mogelijkheid om zowel sociaal als financieel rendement te behalen. Omdat de mondiale aandelenmarkt groot is, past het bij elke institutionele portefeuille. Een aanzet kan het beleggingsplan voor 2025 zijn.

1 MSCI ESG research ‘Social Risks and Opportunities for Corporates: Long-Term Performance in Global Equity Markets’, augustus 2024.
2 https://www.epsu.org/article/new-epsu-report-chronicles-downfall-profit-care-giant-orpea
3 S-Factor-indices: https://indexone.io/indices en selecteer bij Issuer ’S-Factor’. Zie ook https://thesfactor.co/analytics.
4 Prof. Baruch Lev, Universiteit van New York.
5 Research paper ‘Sustainable Investing: Evidence From the Field, September 2024