Joeri de Wilde: Onafhankelijkheid Fed nu al aangetast

4 februari 2025

Door Joeri de Wilde, Investment Strategist bij Triodos Investment Management

Door uit het Network for Greening the Financial System te stappen, wil de Federal Reserve waarschijnlijk een wit voetje halen bij Donald Trump. Dit toont aan dat de bank ook bij politieke druk op het rentebeleid zomaar zou kunnen buigen.

Vorige maand besprak ik in mijn column al de uittocht van de grootste Amerikaanse financiële instelling uit mondiale klimaatallianties, ingegeven door de verkiezingswinst van Trump. Met veel bombarie aangekondigde duurzaamheidsambities werden bij een nieuwe politieke wind net zo makkelijk weer afgezwakt. Het verlies aan geloofwaardigheid bleek niet op te wegen tegen mogelijke politieke tegenwerking.

Als er één instantie is waarvoor dit niet zou mogen gelden, is dat een centrale bank. Het vertrouwen daarin is immers gebaseerd op haar vermeende politieke onafhankelijkheid. Dit vertrouwen is een belangrijke voorwaarde voor succesvol monetair beleid en een minimumniveau van kalmte op de financiële markten.

Het is dan ook hoogst opmerkelijk dat de Federal Reserve zich onlangs bij het pragmatische en Trump-vrezende gezelschap voegde. De Amerikaanse centrale bank stapte uit het Network for Greening the Financial System (NGFS), waar ze pas vier jaar geleden was ingestapt.

Het NGFS is een internationaal samenwerkingsverband van centrale banken en toezichthouders om het financiële systeem te vergroenen en de inspanningen van de financiële sector om de klimaatdoelen van Parijs te halen te vergroten.

Onterecht verschuilen achter mandaat

Dat politieke druk tot de beslissing van de Fed heeft geleid, blijkt wel uit de aangevoerde reden voor het vertrek. Toen de Fed zich bij het NGFS aansloot, wilde ze ‘haar begrip vergroten van de impact van klimaatverandering op het financiële systeem.’ Volgens de Fed zijn de werkzaamheden van het NGFS inmiddels zodanig uitgebreid, dat veel onderwerpen nu buiten het wettelijk mandaat van de Fed vallen.

Het NGFS heeft inderdaad de blik verbreed door ook naar andere ‘natuurgerelateerde’ financiële risico’s te gaan kijken, zoals biodiversiteitsverlies. Dit is op zichzelf al zinvolle kennis die kan helpen bij het waarborgen van financiële stabiliteit, maar zelfs als de Fed zich alleen op klimaatverandering zou willen of mogen richten, zijn deze risico’s uiterst relevant. Inzicht krijgen in dergelijke thema’s is precies waarom de Fed zich, in haar eigen woorden, vier jaar geleden aansloot.

Het NGFS kijkt de laatste tijd ook meer naar macro-economische gevolgen van klimaatverandering, met een expliciete focus op werkgelegenheid. Aangezien de Fed een van de weinige centrale banken is die naast prijsstabiliteit ook maximale werkgelegenheid in haar mandaat heeft staan, lijkt het netwerk ook wat dit betreft dus alleen maar relevanter te zijn geworden. Dat de Fed niet meer van deze kennis gebruik zal maken, is zorgelijk. Dit vergroot de kans op ongelukken binnen het Amerikaanse, en dus wereldwijde, financiële systeem doordat risico’s verkeerd worden ingeschat.

Politieke tegenwind lijkt echte reden

Op de korte termijn legt het vertrek een nog groter probleem bloot: Fed-voorzitter Jerome Powell blijkt gevoelig voor politieke druk. Een paar maanden geleden benadrukte hij nog uitdrukkelijk dat de Fed onafhankelijk is en blijft, door te zeggen dat de president wettelijk niet bevoegd is Fed-leden te ontslaan. Hij suggereerde zelfs een juridisch gevecht te zullen aangaan als Trump via die weg toch invloed zou proberen te krijgen.

De politieke onafhankelijkheid van westerse centrale banken is al decennialang de pijler waarop het vertrouwen van de financiële markten in het monetaire systeem is gebaseerd. Zodra beleggers beginnen te twijfelen aan deze onafhankelijkheid, is chaos op de markten niet ver weg. Tot dusver lijkt het erop dat beleggers het vertrek uit het NGFS niet zien als een teken van slappe knieën van Powell. Maar wat als Trump de druk binnenkort opvoert en bijvoorbeeld een lagere rente eist?

Meer columns van Joeri de Wilde