De toetreding van pensioenfondsen tot de hypotheekmarkt heeft voor meer concurrentie voor de banken gezorgd.

Wat zijn de voornaamste redenen voor Nederlandse pensioenfondsen om in Nederlandse hypotheken te beleggen?

‘In eerste instantie werden hypotheken gezien als een mooie diversifiërende toevoeging aan de LDI-portefeuille omdat ze een hoge correlatie hebben met de swaprente. Daarnaast bieden ze een aantrekkelijke spread boven staatsobligaties, met een laag risico, vanwege de goede betaalmoraal van de gemiddelde Nederlander. Buitenlandse beleggers kunnen soms niet geloven hoe laag het defaultpercentage op Nederlandse hypotheken is. Wij hebben op ons totale boek over de afgelopen 10 jaar slechts 0,01 basispunt moeten afschrijven.

Natuurlijk is de spread door de toegenomen populariteit van de beleggingscategorie in de afgelopen 10 jaar langzaam iets kleiner geworden, maar hij is nu al tijden stabiel en interessant. Het spreadniveau ligt vaak zo’n 150 tot 200 basispunten boven staatsobligaties. De spread bestaat grofweg uit drie delen: een kredietrisico, dat zoals gezegd door onze betalingsmoraal beperkt is, renterisico, in de zin dat er vervroegd kan worden afgelost, en een vergoeding voor illiquiditeit.

In de laatste jaren merken we dat duurzaamheid een nog belangrijker thema is geworden voor pensioenfondsen. Hypotheken passen goed binnen deze nieuwe vereisten. Een hypotheek kan ingezet worden om een huis duurzamer te maken. Maar er is ook een sociale component, namelijk dat een hypotheek mensen in staat stelt een huis te kopen. Wat voor pensioenfondsen daarnaast meespeelt, is dat een hypotheeknemer ook deelnemer kan zijn van het pensioenfonds, wat zorgt voor een interessante dynamiek, waarbij meer oog is voor de belangen van de consument. We zijn daarom binnen ons platform, in overleg met beleggers, goed in staat een sociaal beleid te voeren waarbij hypotheekklanten niet gelijk hun huis uit worden gezet als zij door tegenslag in het leven een keer de rente en aflossing niet kunnen betalen.

De toetreding van pensioenfondsen tot de hypotheekmarkt heeft ook voor meer concurrentie voor banken gezorgd. Hypotheekvoorwaarden voor consumenten zijn daardoor verbeterd. Vroeger werd bijvoorbeeld de rente niet naar beneden aangepast als het risicoprofiel van de hypotheek verbeterde. MUNT heeft dit geïntroduceerd en als standaardvoorwaarde opgenomen. Dit gebeurt gelukkig ook steeds meer bij concurrenten, omdat dit wordt gezien als een eerlijke voorwaarde.’

Voorzie je een verandering in de vraag naar Nederlandse hypotheken vanuit Nederlandse pensioenfondsen in het kader van het nieuwe pensioenstelsel?

‘De algemene verwachting is dat hypotheken in het nieuwe stelsel dezelfde rol blijven spelen als in het oude stelsel. Mogelijk zullen de allocaties zelfs wat worden verhoogd. Door bijvoorbeeld in de beschermingsportefeuille meer hypotheken op te nemen en staatsleningen te verkopen, kan extra rendement worden toegevoegd, wat ten goede komt aan jonge deelnemers. Dit kan dus zonder noemenswaardige verhoging van het risicoprofiel. Er zijn overigens verschillende benaderingen, afhankelijk van de bereidheid tot het accepteren van ruis in het rendement op de korte termijn, dat ontstaat door afwijkingen in het rendement van hypotheken ten opzichte van de swap.

Als deze tolerantie laag is, zien we dat hypotheken worden opgenomen in de rendementsportefeuille. Hypotheken passen hier echter ook goed omdat ze diversificatie en rendement met weinig impact op het risicobudget toevoegen. In de gesprekken die wij voeren met pensioenfondsen horen we over het algemeen dat allocaties naar hypotheken gelijk blijven of hoger worden. Hypotheken waren logisch pre-Wtp. Waarom zouden ze dan niet meer logisch zijn na de transitie?’

Met welke thema’s moeten Nederlandse pensioenfondsen rekening houden in het kader van het nieuwe pensioenstelsel?

‘Een van de thema’s is liquiditeit, ofwel de mogelijkheden om makkelijker allocaties te kunnen verhogen of verlagen. Daarin heeft de markt al grote stappen gezet. We kunnen bijvoorbeeld steeds beter allocatiewijzigingen van de ene belegger matchen met die van de andere, vooral omdat er steeds meer investeerders actief zijn op ons platform. De transactiekosten zijn ook flink gedaald.

Een ander thema is snelheid, niet alleen van de zojuist besproken allocatiewijzigingen, maar ook van rapportages en marktwaardebepalingen. We waarderen nu maandelijks, maar op verzoek van de pensioenfondsen gaan we dagelijks waarderen. Hierdoor kunnen we herbalanceringsprocessen sneller uitvoeren dan voorheen, zodat de pensioendeelnemers – in het kader van de nieuwe transparantie- eisen – beter geïnformeerd worden.

Een van de doelen van de Wtp is meer transparantie naar de pensioenfondsdeelnemers. Onze ervaring is dat zij positief reageren als ze ontdekken dat er ook in Nederlandse hypotheken wordt belegd. Hoe mooi kan het zijn als ze zich bijvoorbeeld realiseren dat ze via hun portefeuille hebben geholpen aan het verstrekken van een hypotheek aan hun eigen kind.’

Op welke manieren kan DMFCO ondersteuning bieden aan klanten in het licht van de nieuwe pensioenwetgeving?

‘Naast dagelijks waarderen, gaan we vaker rechtstreeks communiceren met de custodians van de pensioenfondsen, dus niet meer alleen met de fiduciaire beheerder of het pensioenfonds zelf, zodat de informatie veel sneller verwerkt wordt. Ook zijn we bezig met een infrastructuur om sneller te kunnen herbalanceren. Verder ondersteunen wij onze klanten bij de analyses die uitgevoerd worden om te bepalen of hypotheken beter passen in de beschermingsportefeuille of in de rendementsportefeuille.

Indien klanten behoefte hebben om als gevolg van hun analyses hun allocatie aan te passen, dan proberen wij zo vroeg mogelijk in contact te treden, zodat wij ze kunnen helpen bij het verkennen van de verschillende opties.

De laatste jaren zijn we, los van de nieuwe pensioenwetgeving, onze dienstverlening gaan uitbreiden wat betreft het rapporteren over maatschappelijk verantwoord beleggen. Het gaat dan bijvoorbeeld over energielabels van woningen en klimaatrisico’s van ons onderpand, zoals overstromingsrisico’s. Ook funderingsrisico’s worden momenteel in kaart gebracht. Deze risico’s zijn immers niet verzekerbaar. Vooralsnog lijken de klimaatrisico’s beperkt in Nederland, ook omdat op veel hypotheken wordt afgelost. Dit biedt financieringsruimte om eventuele toekomstige herstelwerkzaamheden te financieren. Overstromingsrisico’s beperken zich vrijwel alleen tot de riviergebieden, omdat de Nederlandse overheid uitgebreide plannen heeft om een doemscenario te voorkomen waarbij een substantieel deel van Nederland onder water komt te staan bij een stijging van de zeespiegel. Desondanks is het goed om inzicht te hebben en scenario-analyses te maken, want de toekomst kan natuurlijk anders zijn.

In recente maanden hebben we ook toegang gekregen tot geaggregeerde data over het daadwerkelijk energieverbruik van de woningen in onze portefeuilles. De ooit toegekende energielabels zeggen namelijk onvoldoende, omdat veel renovaties sindsdien zijn uitgevoerd en er geen nieuw label is aangevraagd. Dit biedt beleggers de mogelijkheid om beter te rapporteren, bijvoorbeeld voor SFDR-doeleinden. We zien op dit onderwerp wel een grote toename in de databehoefte onder beleggers, dus we verwachten hier de komende jaren nog veel energie in te blijven steken.'