Rabo Vastgoedbericht 2019: richting zoeken op de top
Rabo Vastgoedbericht 2019: richting zoeken op de top
- het besef dat groei niet eeuwig kan aanhouden is ontstaan, net als het gevoel dat we ergens laat in de cyclus zitten
- Rabobank schetst verschillende scenario’s voor de toekomst
- de verwachting: minder investeringen, groeiende waarde
- toenemende risico’s maakt dat partijen richting moeten kiezen
- Rabobank schetst in het bericht ook trends en ontwikkelingen in afzonderlijke deelmarkten
Rabobank publiceerde vandaag haar jaarlijkse visie op de commercieel Vastgoedmarkt. Komt er in 2019 nóg zo’n recordjaar of is de top nu echt bereikt? Volgens sommigen is de markt al op z’n retour. Anderen wijzen op het enorme kapitaal dat beschikbaar is. Onder de noemer ‘richting zoeken op de top’ schetst Rabobank in het Vastgoedbericht 2019 verschillende scenario’s, waarbij de verwachting is dat de neerwaartse risico’s groter zijn dan het opwaarts potentieel.
In het vastgoedbericht schetst Rabo Real Estate Finance de verwachtingen voor de komende jaren voor de vastgoedmarkt middels een uitgebreide scenario-analyse (zie pagina 10). De vastgoedmarkt heeft uitstekende jaren achter de rug, maar het dénken dat er topvorming plaatsvindt neemt toe. Hiervoor zijn verschillende oorzaken. Het gaat bijvoorbeeld al te lang te goed, ramingen worden telkens neerwaarts bijgesteld en beleggers ervaren steeds vaker een gebrek aan geschikt product.
In het basisscenario schetst Rabobank bovenstaande oorzaken onder ‘normale’ omstandigheden: de huidige economische conjunctuur en onze verwachtingen. Het onverwachte is echter nooit uit te sluiten. Daarom schetst de bank naast het basisscenario ook vier alternatieve scenario’s: internationale chaos, onverwachte renteschok, klimaatdisruptie en economische nazomer. Om kwetsbaarheden en mogelijke impact te bepalen zijn deze scenario’s naast het basisscenario gelegd. Met bijhorende onzekerheden, effecten en de kans dat ze optreden.
Resultaat
Het resultaat van de scenario-analyse is dat de neerwaartse risico’s groter zijn dan het opwaarts potentieel. Maarten Donkers, hoofd Kennis en Sturing van Rabo Real Estate Finance, verwacht de komende jaren minder investeringen, maar is positief over de waardeontwikkeling. "Ook bij een lager investeringsvolume verwachten we waardegroei, al neemt het tempo af. Dat resulteert in 2019 tot een toename van 6,5 procent en voor 2020 5,0 procent.”
Toekomst
Roel van de Bilt, directeur van Rabo Real Estate Finance: “Deze verwachting sluit aan op ons beleid. We sturen bij in onze portefeuille, maar zijn tegelijkertijd open voor nieuwe business. De beschikbaarheid is er en blijft aanwezig, waarbij we onverminderd kritisch blijven op de kwaliteit. Onze focus ligt onveranderd op het verduurzamen van vastgoed, woningen, impact in de samenleving en stadsontwikkeling.”
Eerste exemplaar voor DNB
Kirsten Konst, directeur Bedrijven van Rabobank, reikte het eerste exemplaar van het vastgoedbericht uit aan Paul Hilbers, divisiedirecteur Financiële Stabiliteit van DNB. Hilbers: “Commercieel vastgoed heeft zich in afgelopen jaren sterk hersteld van de crisis. Dit herstel gaat gepaard met grote regionale verschillen. Vooral op toplocaties zijn de prijzen sterk gestegen en staan de rendementen onder druk. Een omslag op de markt is lastig te voorspellen. Daarom is het nuttig dat dit vastgoedbericht verschillende scenario’s schetst, zodat investeerders rekening kunnen houden met mogelijke risico’s en kwetsbaarheden onder verschillende omstandigheden. Het functioneren van de vastgoedmarkt zou verder verbeterd kunnen worden door betere beschikbaarheid van data en het vergroten van de kwaliteit van taxaties.”
Factsheets
Onderdeel van het Vastgoedbericht 2019 zijn diverse factsheets: overzichten per deelmarkt van belangrijke marktgegevens op lokaal niveau. Hierin staan onder andere gemiddelde opname, aanbod en huurprijzen.