Schroders: Tast vergrijzende bevolking China's economisch succes aan?

18 apr 2019

Sinds jaar en dag wordt verondersteld dat China door zijn gigantische bevolking een enorme economische groei heeft doorgemaakt en kon uitgroeien tot de op een na grootste economie ter wereld. Nu de Chinese bevolking vergrijst, zou dat gevolgen kunnen hebben voor het Chinese economische succesverhaal van China, vraagt Craig Botham, econoom opkomende markten bij Schroders, zich af.

Chinese beroepsbevolking veroudert

Een blik op de mediane leeftijd in de loop der tijd laat zien hoe snel de Chinese bevolking verouderd is en zal blijven verouderen. China zal in 2021 ouder worden dan de VS en in 2045 net zo oud zijn als Japan nu is. Ondertussen ligt het huidige BBP per hoofd van de bevolking in China iets onder de 10.000 dollar, tegenover 40.000 dollar in Japan en 60.000 dollar in de VS. Om tegen 2035 het niveau van het BBP per hoofd van de bevolking in de VS te bereiken, zou China een jaarlijkse groei van 13% nodig hebben. Maar het feit dat een land oud is voordat het rijk is, betekent niet dat het nooit rijk kan worden.

Afbeelding: De Chinese beroepsbevolking heeft gepiekt en zal verder krimpen

(bron: US Census Bureau, Schroders Economics Group. 13 February 2019)

Behoud van groeidynamiek

Kijkend naar de elementen die bijdragen aan de economische groei - arbeid, kapitaal en productiviteit - lijkt het erop dat een toename van de beroepsbevolking in het verleden een aanzienlijke bijdrage heeft geleverd aan het Chinese BBP. Meer recentelijk is de bijdrage van de factor arbeid aan de economische groei afgenomen doordat de vooruitgang op het gebied van productiviteit en investeringen in nieuwe kapitaalgoederen aan invloed hebben gewonnen. Dit wijst erop dat het wanneer het aantal arbeidskrachten afneemt de economische groei niet tot stilstand komt of afneemt. China kan nog altijd rekenen op kapitaalgroei en technologische vooruitgang om welvarender te worden.

Verhoging van productiviteit door verstedelijking

De arbeidsproductiviteit is in de loop der tijd onder meer toegenomen door het verstedelijkingsproces. Stedelijke werknemers zijn doorgaans veel productiever dan hun collega's op het platteland, waarbij de productiesector productiever is dan de landbouw voor wat betreft de bijdrage per hoofd van de bevolking aan het BBP. Officiële gegevens schatten dat de primaire sector (met inbegrip van de landbouw) ongeveer 19.000 renminbi (RMB) per hoofd van de bevolking bijdraagt aan het BBP. De secundaire sector (industrie) en de tertiaire sector (diensten) leveren ondertussen een bijdrage van ongeveer 177.000 RMB per hoofd van de bevolking. Als de verstedelijking voortduurt en er meer arbeidskrachten worden ingezet voor de industrie en de dienstensector, kan het BBP per hoofd van de bevolking aanzienlijk worden verhoogd.

Productiviteit stimuleren met verhoging van arbeidsproductiviteit en uitbreiding kapitaalvoorraad

In 2013 voorspelde het IMF dat het overschot aan arbeidskrachten in China tussen 2020 en 2025 zal zijn uitgeput. Het stimuleren van de arbeidsparticipatie kan voor uitstel zorgen. Over het geheel genomen is de arbeidsparticipatie in China redelijk hoog. Kijkend naar de Chinese 50-plussers, dan zijn de vergelijkingen met Zuid-Korea en het Westen ongunstig. Als de cijfers nader tot elkaar komen, zou dit leiden tot een toename van ongeveer 50 miljoen werknemers in 2030, ofwel 5% van de verwachte Chinese beroepsbevolking.

Een vergroting van de kapitaalvoorraad ter verhoging van de productiviteit, is tot op zekere hoogte ook haalbaar. Immers, meer machines betekent dat werknemers meer goederen kunnen produceren. Er is momenteel een verschil van 110.000 dollar per hoofd van de bevolking tussen het Chinese en het Amerikaanse kapitaal. Ervan uitgaande dat deze meer convergeren, zou dit betekenen dat er nog veel meer ruimte is voor investeringen.

Beleidsimplicaties

China is erin geslaagd te groeien - en kan blijven groeien - in een robuust tempo, onafhankelijk van veranderingen in de omvang van zijn beroepsbevolking. De vergrijzing van de beroepsbevolking zal tijd vergen om een merkbare belemmering te vormen en kan gedeeltelijk worden gecompenseerd door arbeidsmarkthervormingen die gericht zijn op het verhogen van de arbeidsparticipatie van oudere werknemers. Veel belangrijker voor het Chinese groeiverhaal is de productiviteit van de beroepsbevolking, niet de omvang ervan.

Hervormingen zijn hierin van cruciaal belang. Het beleid van Made in China 2025 is een poging om de waardeketen van de productie op te krikken en zo de productiviteit van zowel kapitaal als arbeid aanzienlijk te verhogen. Het doel is dat China een dominante producent wordt in hoogwaardige, hoogtechnologische industrieën zoals robotica, AI (kunstmatige intelligentie), luchtvaart en nieuwe energievoertuigen.

Landhervorming is een andere belangrijke vereiste. Botham meent dat de landbouwproductiviteit deels wordt afgeremd omdat de staat eigenaar is van landbouwgrond. Particulier grondbezit kan investeringen aanzwengelen of landbouwers in staat stellen zich aan te sluiten bij kleinere landbouwbedrijven om grotere, efficiëntere boerderijen te creëren. Het concept van particulier grondbezit botst echter met de ideologie van de communistische partij.

Botham meent dat beleggers zich minder zorgen moeten maken over het aanbod van Chinese werknemers en meer aandacht moeten besteden aan de hervorming van de Chinese markten. Met de juiste beleidsmix zou de vergrijzing in China minder problematisch moeten zijn dan het lijkt. De uitdaging is om die beleidsmix te bereiken onder een leiderschap dat een deel van de oplossing als politiek onverteerbaar beschouwt.