Ethenea: De voorbarige gehoorzaamheid van de beurs
Ethenea: De voorbarige gehoorzaamheid van de beurs
Zolang de beurzen worden gedicteerd door de menselijke psychologie, zullen er altijd ongerijmde koersbewegingen zijn, zowel in positieve als in negatieve zin .’Groepsdynamische processen’ lijken nu tot overdreven optimisme te leiden. Wij verwachten dat de volatiliteit op de aandelenmarkten deze zomer toeneemt. Nieuwe impulsen om de oude koersrecords te overtreffen, verwachten we pas tegen het einde van het jaar.
Het Duitse begrip ‘vorauseilender Gehorsam’ (voorbarige gehoorzaamheid) wordt op Wikipedia gedefinieerd als het ‘vrijwillig vooruitlopen op vermoed gewenst gedrag in het kader van groepsdynamische processen’. De forse schommelingen op de wereldwijde beurzen zijn voor een deel ook enkel met “groepsdynamische processen” te verklaren. Want niet achter elke flinke koersdaling gaat een langdurige periode van economische zwakte schuil. Vaak is de angst daarvoor al genoeg om de beurzen te laten kelderen. Vandaar het gezegde: ‘De beurzen hebben 10 van de laatste 5 recessies zien aankomen.’
Van een recessie is sprake wanneer de economische groei twee opeenvolgende kwartalen negatief is. In het verleden hebben beurzen heel verschillend gereageerd op recessies. Soms daalden de koersen in perioden zonder recessie sterker dan tijdens recessies. Indices met een laag kapitalisatieniveau, zoals we in kleinere Europese landen of opkomende markten vaak tegenkomen, kunnen probleemloos wel 30% verliezen zonder dat de economie in een recessie terechtkomt. Bij bredere indices zoals de S&P 500 of de STOXX Europe 600 zijn verliezen in deze orde van grootte zonder recessie vrij zeldzaam, maar niet onmogelijk. Verliezen van 10% en meer komen daarentegen elk jaar voor, soms zelfs meerdere keren. Soms zijn waarschuwende woorden van een centrale bank of zwakke conjunctuurcijfers al genoeg om een marktcorrectie in gang te zetten. Maar ook zeer sterke conjunctuurcijfers kunnen tot forse koersdalingen leiden, wanneer het monetair beleid als gevolg van een oververhitte economie wordt aangescherpt. De diverse reacties van de beurzen op dergelijke gebeurtenissen kunnen als ‘voorbarige gehoorzaamheid’ worden gezien.
Sinds zijn oprichting op 01-07-1988 heeft de DAX verschillende van dergelijke perioden meegemaakt. Bij de brede Amerikaanse S&P 500 index is het beeld vergelijkbaar. Ook hier gaat niet elke grote koersdaling met een recessie gepaard. Ook hier overdrijft de beurs met haar ‘voorbarige gehoorzaamheid’.
Rozengeur en maneschijn
Groepsdynamische processen werken overigens niet alleen in neerwaartse, maar ook in opwaartse richting. Met andere woorden, bij een positieve inschatting van de conjunctuur ontstaat er een “voorbarige gehoorzaamheid” waardoor alles rozengeur en maneschijn is en de beurs naar een veel te hoog niveau stijgt. Zolang de beurzen worden gedicteerd door de menselijke psychologie, zullen er altijd ongerijmde koersbewegingen zijn, zowel in positieve als in negatieve zin.
Door de vrees voor een mogelijke recessie kelderden de beurskoersen in het vierde kwartaal van 2018. Maar in afwachting van een soepeler monetair beleid en betere economische cijfers kwamen de markten er in het eerste halfjaar van 2019 weer bovenop, en inmiddels staan ze op het punt nieuwe koersrecords te vestigen. Dit herstel kwam zeer snel en onverwacht. Voor de komende tijd hebben de markten alle positieve berichten ingeprijsd. In april wezen we al op het verhoogde risico van recessieve tendensen in de wereldeconomie.
Van het negatieve sentiment uit het vierde kwartaal 2018 is momenteel weinig te bespeuren. Het lijkt erop dat de 'voorbarige gehoorzaamheid' nu tot overdreven optimisme leidt. Wij verwachten dat de volatiliteit op de aandelenmarkten deze zomer toeneemt en bijgevolg hebben wij de Ethna Funds voorzichtig gepositioneerd. Om de oude koersrecords te overtreffen, heeft de markt nieuwe impulsen nodig. Die verwachten we pas tegen het einde van het jaar. Beëindiging van het handelsconflict tussen China en de VS en economische stimuleringsmaatregelen in de aanloop naar de presidentsverkiezingen in de VS zouden de markten in het vierde kwartaal kunnen ondersteunen.