Vanguard: Intuïtie een mogelijk gevaar voor rendement
Vanguard: Intuïtie een mogelijk gevaar voor rendement
Psychologie maakt steeds meer onderdeel uit van het toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Wanneer meer bekend is over hoe emoties invloed hebben op het nemen van financiële beslissingen, is het eenvoudiger om hier rationeel mee om te gaan. Ook vermogensbelegger Vanguard gaat ervan uit dat kennis hebben over wat je beweegt, helpt om beter te beleggen. Wim van Zwol, hoofd Benelux en Nordics bij Vanguard, gaat in een driedelige zomerserie in op gedrag en beleggen. “Hoewel het succes of falen van beleggers grotendeels wordt gedreven door de aankopen die ze doen, heeft gedrag, dat mede wordt gedreven door instinct, ook grote impact”, zo schrijft hij in het eerste deel.
“Het overleven van de vroegere mensheid hing goeddeels af van ons instinct”, aldus Van Zwol. “Wanneer mensen werden aangevallen, schoot de angst erin, waardoor vecht- of vluchtreacties ontstonden. En in tijden dat voedsel schaars was, werd elke gelegenheid aangegrepen om anderen aan te vallen. Instincten als angst en hebzucht hielp ons evolutionaire winnaars te worden.”
Actie versus niets doen
Bij een crisis staat actie bijvoorbeeld nog steeds centraal. “Wanneer een rivier op het punt van overstromen staat, kijken we niet werkeloos toe hoe de huizen onder water lopen – de mens is geprogrammeerd om te repareren, herstellen, verbeteren en bemoeien. Beleggen is anders: wanneer iedereen om je heen in paniek raakt, is de juiste manier van handelen gewoon niets doen. Tegelijkertijd is dat ook het moeilijkst.”
Van Zwol vervolgt: “Stel je voor dat de financiële markten dalen en iedereen om je heen verkoopt zijn aandelen. Dan vergt het moed om niets te doen. Wanneer een paar jaar later de aandelenmarkten zijn hersteld en je weer geld verdient, blijkt dat anderen hun verliezen hebben genomen en beleggen laten voor wat het is. Door gedisciplineerd te zijn en vast te houden aan je oorspronkelijke plan, pluk je uiteindelijk de vruchten. Met andere woorden, het helpt om je bewust te zijn van je instincten om zo de kans op beleggingssucces te vergroten.”
Overmoed
Zo is het eveneens zinvol om te weten dat, als het gaat om besluitvorming, de meeste mensen een (te) groot vertrouwen hebben in eigen kunnen. Overmoed kan bij beleggen echter nadelig uitpakken. Stel je voor dat je een belegger bent die net een heleboel winnende aandelen of fondsen heeft uitgekozen. Je kunt concluderen dat het succes voornamelijk te danken is aan je investeringsvaardigheden. Dat kan inderdaad zo zijn, maar het is ook mogelijk dat je geluk hebt gehad.
Van Zwol: “Of het nu vaardigheid of geluk was, het recente succes kan velen aanmoedigen om grotere risico's te nemen. Hoewel dit weer tot grotere winsten zou kunnen leiden, zou andersom net zo goed kunnen: een groot verlies. Je moet je afvragen of je dat extra risico wel wilt nemen.”
Onderzoek heeft aangetoond dat overmoedige beleggers niet alleen meer risico nemen, maar ook vaker handelen, wat ten koste gaat van hun rendement. Uit een onderzoek over zes jaar, uitgevoerd door de professoren Barber en Odean, blijkt dat de zelfverzekerde, frequente handelaren een rendement behaalden van 11,4% per jaar in vergelijking met 18,5% per jaar voor de minder actieve handelaren. Interessant is dat de professoren eveneens constateerden dat vrouwen minder vaak handelden dan mannen en bijgevolg een beter rendement hadden.
Verleden en toekomst
“Hoe overmoediger we zijn, hoe minder oog we daarvoor hebben. Dus, de volgende keer dat je gaat handelen, neem even een stapje terug en vraag je af of je het echt beter weet dan de markt. Ook is het belangrijk om er rekening mee te houden dat het recente verleden je beleggingsvooruitzichten kan beïnvloeden en zelfs kan schaden. Het verleden is geen gids voor de toekomst en dat gaat nog meer op voor het meest recente verleden; wat gisteren is gebeurd, hoeft vandaag niet weer te gebeuren, laat staan morgen.”
Stel voor dat je voor het eerst in het buitenland rijdt en je passeert een gelijk aantal rode en blauwe auto's, maar de meeste blauwe auto’s zie je aan het einde van je reis. Studies laten zien dat je geneigd bent te denken dat er meer blauwe auto’s op de weg zijn dan rode. Dit wordt de 'recency bias' genoemd.
In stijgende markten kan het negeren van de langetermijnhistorie gevaarlijk zijn voor de beleggingsopbrengsten. “Wanneer de markt stijgt, gaan velen ervan uit dat de markt blijft stijgen en worden er meer risicovolle activa gekocht”, aldus Van Zwol. “Irrationele verwachtingen betekenen dat we vergeten dat markten ook kunnen dalen, waardoor we overdreven optimistisch worden als beleggers het risico blijven verhogen.”
De technologische hoogconjunctuur van 1999-2000 is een klassiek voorbeeld van dit gedrag, met als gevolg verwoestende verliezen voor veel beleggers. Dit geldt ook voor de jaren die aan de basis liggen van de wereldwijde financiële crisis van 2008.
Leeftijd
Een instinctieve voorkeur voor het recente verleden is ook te zien bij dalende markten. In de nasleep van de wereldwijde financiële crisis was de malaise op de aandelenbeurzen dagelijks in het nieuws. Hoewel de aandelenkoersen aanzienlijk waren gedaald, gingen veel beleggers ervan uit dat de neerwaartse trend zich zou voortzetten en besloten ze hun aandelen te verkopen. Toen de markten weer opklommen, liepen de verliezen op voor diegenen die hun aandelen hadden verkocht met weinig kans om deze weer terug te verdienen. Niks doen was in dit geval beter geweest.
“Leeftijd kan bij dit alles een voordeel zijn: waardevolle lessen hadden geleerd moeten worden door degenen die investeerden tijdens de technische hoogtijdagen en de recente financiële crisis.
Zij die recent gestart zijn met beleggen moeten de volgende keer niet vergeten om, wanneer ze hun strategie willen veranderen, eerst goed in de achteruitkijkspiegel te kijken.”
Dit is het eerste deel van een driedelige zomerserie. Volgende week dinsdag verschijnt deel twee.