M&G: Moeten centrale banken geld weggeven?

13 aug 2019

Als de economie in de eurozone afzwakt, moet de nieuwe ECB-president Christine Lagarde aan de bak. Kiest ze voor dubbele rentestanden of gaat ze rechtstreeks geld uitdelen aan de huishoudens in de eurozone-landen. Dit zal de nodige politieke vaardigheden en moed vergen. Dit stelt Eric Lonergan, fondsbeheerder bij de Britse vermogensbeheerder M&G.

"De recente renteverlaging in de Verenigde Staten is wellicht de aanzet richting een negatieve rente, net als de eurozone, Zwitserland, Japan en Scandinavië. Alleen al de gedachte aan een negatieve rente is voor de meeste mensen heel verwarrend en veel economen denken dat het contraproductief werkt", aldus Lonergan.

Weinig effect renteverlaging

Centrale banken hebben sinds de crisis een aantal hulpmiddelen ontwikkeld, zoals de beleidsrente en kwantitatieve verruiming (QE). Beleidsrente heeft als doel rente voor een langere tijd laag te houden en kwantitatieve versoepeling is een poging om met het opkopen van obligaties de rente op overheidsschuld te verlagen. Dat dient weer als referentiepunt voor langetermijnleningen voor de private sector. "Het probleem is: als de rentetarieven al zo laag zijn, dan heeft een verdere verlaging geen effect", stelt Lonergan.

Dus waar moet het dan heen met het monetair beleid? Een optie is om het stokje door te geven aan degenen die de begrotingen opstellen. ECB-president Mario Draghi zei recent dat begrotingsmaatregelen ingezet moeten worden als de economie verder verslechtert. Olaf Scholz, de Duitse minister van Financiën, wees dit echter meteen weer van de hand.

Lonergan: "Maar als de rentetarieven geen oplossing bieden en de ministeries van Financiën onbetrouwbare partners blijken, wie kan er dan nog ingrijpen? En hoe dan? Drie nieuwe voorstellen lijken steun te krijgen en bij alle drie krijgen mensen geld."

Gratis geld

"Het eerste plan, waarbij centrale banken letterlijk cheques naar huishoudens sturen, wordt beschreven in een prachtig nieuw boek, The Case for People’s Quantative Easing van de econoom Frances Coppola. De logica is overtuigend. In Australië werkte dit prima en een recessie werd afgewend. De eenvoud van het plan stuit echter op weerstand bij economen die het te simpel vinden. Daarnaast is het plan juridisch en administratief een hele klus. In de eurozone heeft de Tsjechische centrale bank er echter wel oren naar", weet Lonergan.

Een ander beleid, dat al wordt toegepast door de Bank van Japan en laatst werd bepleit door een fondsbeheerder van BlackRock, is dat centrale banken geld verspreiden door aandelen te kopen. "Het is niet zo gek dat hier nogal wat weerstand tegen is, want profiterende aandeelhouders zijn vaak financiële partijen. Het brengt wel het gunstige effect met zich mee dat aandelenkoersen stijgen, waardoor bedrijven worden aangespoord om hun kapitaaluitgaven te verhogen."

Dubbele rentetarieven

"Het meest interessante en praktisch haalbare idee komt vanuit de ECB zelf: de zogenoemde lange termijn herfinancieringsactiviteiten. Dit is een beleid van dubbele rentestanden, waardoor geld kan worden gegeven aan zowel leners als spaarders."

Lonergan denkt dat in tegenstelling tot de andere monetaire innovaties dubbele rentetarieven vrijwel zeker én de uitgaven én de economische activiteit verhogen. "Dit omdat er in elke economie twee rentevoeten zijn die echt belangrijk zijn voor huishoudens: de rente waartegen ze lenen en de rente die ze krijgen op hun spaargeld. Een van de problemen met het verlagen van de rentetarieven, laat staan met negatieve rentetarieven, is dat huishoudens ook te maken krijgen met een daling van de rente-inkomsten op hun spaargeld."

"Dus wat als de centrale bank besluit om de rente op leningen te verlagen en de rente die huishoudens ontvangen op spaargeld te verhogen? Zo kan de rente worden verlaagd van het geld dat ze uitlenen aan de banken, mits de banken op hun beurt deze leningen weer aan de private sector verstrekken, en kan de rente op deposito’s weer worden verhoogd. De geschiedenis én eenvoudige logica leren dat het verhogen van het gezinsinkomen goed is voor de economie."

Als de economie in de eurozone aanzienlijk verzwakt, staat Christine Lagarde, die het stokje binnenkort overneemt van Mario Draghi, volgens Lonergan dus voor een aantal interessante keuzes. "Ze zou best de leukste baan van de wereld kunnen krijgen: geld uitdelen aan mensen. Maar met het bureaucratische verzet tegen deze eenvoudige, transparante en directe oplossing, zal ze tevens te maken krijgen met de grootste politieke uitdaging van haar carrière."