Renze Munnik: Blijf zelf aan het roer
Renze Munnik: Blijf zelf aan het roer
Door Renze Munnik, Risk Management Consultant bij Probability & Partners
Ik schrijf deze column vooral met het Pensioenakkoord in gedachten. Daarin zitten veel open normen, zoals ten aanzien van de zorgplicht, evenwichtigheid en risicohouding. Daarin zit nog veel vrijheid of onduidelijkheid.
Het is maar hoe je ernaar kijkt. Er ontbreken nog veel details. Maar er zijn genoeg vragen boven water gekomen om je over te buigen. Je moet iets met deze vrije ruimte. Er moet op tijd een goede richting gekozen worden.
Het vraagstuk rondom open normen gaat niet alleen over het pensioencontract. Het gaat niet eens alleen over pensioenfondsen. In essentie gaat het over ieder bestuur dat te maken heeft met wetgeving met open normen, normen die het bestuur ruimte bieden een eigen invulling te bepalen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de privacywetgeving (AVG) of de zorgplicht met betrekking tot
hypothecair krediet.
Spannende verantwoordelijkheid
Het blijkt namelijk dat dat best wel spannend kan zijn. Een gesloten norm is fijn. Daarbij heb je duidelijkheid. Die schrijft gewoon voor wat er wel en niet mag, en liefst zelf ook nog hoe. Je hoeft het alleen nog te doen. En als de oplossing door jou of de deelnemers (of medewerkers, klanten of aandeelhouders) niet op prijs wordt gesteld… dan kun je makkelijk wijzen naar de wetgever.
Bij een open norm is dat niet zo makkelijk. Daar komt de eigen verantwoordelijkheid kijken. Je moet zelf een oplossing bedenken. Je moet er zelf voor zorgen dat die aan de (geest van de) wet voldoet. Maar hoe?! En omdat je het zelf bedenkt, ben jij ook degene die erop wordt aangesproken als de oplossing niet op prijs wordt gesteld. Of door de vele stuurmannen die aan de wal staan.
Kapitein op het schip?
En dat blijkt lastig te zijn. Veel besturen wachten lang voordat een eigen invulling wordt bedacht. Er wordt veel guidance aan de toezichthouder gevraagd. Vaak wil een bestuur toch liever dat de norm verder ingekleurd wordt. Meer duidelijkheid. Meer details. Maar… heb jij dan nog wel de touwtjes in handen?
Als ik de kapitein van een schip ben, ik sta met het roer in m’n handen. Maar elke keer als er besloten moet worden hoe er gestuurd moet worden vraag ik aan iemand waar het eindstation is en hoe ik daarheen moet sturen. Wie bestuurt dan echt het schip? Je bent als kapitein uit je rol gestapt, en hebt iemand anders jouw rol over laten nemen.
En natuurlijk, als je het zelf niet weet, dan moet je ook niet zelf voor brokken gaan zorgen. Het is goed om je eigen tekortkomingen te zien. Maar ga je als kapitein de touwtjes in iemand anders handen geven? Of zorg je ervoor dat je zelf leert hoe je je schip de goede richting op stuurt?
Organiseer je eigen kennis. Bij collega-bestuurders (in de pensioensector zal dit makkelijker gaan dan bij bijv. banken, omdat er geen concurrentie is), bij de koepel of bij externe adviseurs. Maar de toezichthouder is niet degene om de vragen neer te leggen. Deze hoort toezicht te houden en niet te adviseren over de inrichting. Maar hoe meer guidance aan de toezichthouder wordt gevraagd, hoe groter de druk op de toezichthouder wordt om toch aan die vraag te voldoen. En dat heeft consequenties.
Van open deur naar klein kiertje
Een open norm. Beleidsruimte voor het bestuur. De deur staat open. Wagenwijd open. Bijna alles dat je bedenkt, bijna alles dat je maakt past er doorheen. Maar de deur gaat langzaam dicht. Bijvoorbeeld als de deadline dichterbij komt. Want naarmate de deadline dichterbij komt, zal de toezichthouder meer gaan duwen, meer gaan eisen.
Hij heeft al een beter idee van wat er te verwachten is. Langzaamaan krijgt (of neemt) de toezichthouder de touwtjes meer in handen. En hoe vaker een vraag om guidance aan de toezichthouder wordt gevraagd, des te groter de kans op een antwoord. Een antwoord dat – hoe je het wendt of keert – meer een stelling inneemt.
Het vult de norm (formeel of informeel) verder in. Bijvoorbeeld met leidraden, best practices, Q&A’s en nieuwsbrieven. De beleidsruimte voor het bestuur wordt dus minder. De deur gaat met iedere vraag dus nog sneller dicht. Tot deze nog maar op een klein kiertje staat. Dan moet jouw oplossing, wat jij hebt gemaakt nog maar net door dat kleine kiertje passen.
Grote kans dus dat je veel van je eigen wensen eraf moet halen om nog door het kiertje te passen. Jammer, want als je aan het begin met je eigen oplossing, je eigen wensen, door die open deur was gegaan, was de kans klein dat ze je dan in een later stadium nog de deur weer uit hadden kunnen duwen.
Durf te sturen!
Zorg er dus voor dat je als bestuurder zelf de touwtjes in handen houdt. Durf het zelf te regelen. Durf vooruit te kijken en keuzes te maken.
Blijf rolvast en wacht niet af tot alle details bekend zijn. Wacht niet af tot de toezichthouder alle antwoorden voor je heeft. Het is jouw verantwoordelijkheid, het is jouw vrijheid (als je op tijd bent).
Probability & Partners is een Risk Advisory Firm die geïntegreerde risicomanagement en kwantitatieve modelleringsoplossingen biedt aan de financiële sector en aan data-gedreven ondernemingen.