Schuldenberg stijgt tot immense proporties

April 16, 2020

Door Harry Geels

Overal in de wereld gaan overheden en bedrijven meer schulden aan om de coronacrisis te bestrijden. Maar er was al zoveel schuld. Een schuldencrisis is straks niet te vermijden. Drie mogelijke scenario’s.

Eind vorig jaar, nog voor de coronacrisis, schreef de Financial Times dat de wereldwijde schuldenberg een naoorlogs record bereikte. Zie onderstaande figuur. Dit ging over de twaalf belangrijkste ontwikkelde markten. In de grafiek is de zien dat de debt-to-gdp ratio van deze economieeën eind vorig jaar op 72% stond. We hebben het hier overigens alleen over overheidsschulden.

Bron: Financial Times

In opkomende markten is de situatie niet veel beter. De debt-to-gdp ratio van China lag volgens de IMF eind 2019 op 55%. De ratio loopt al tien jaar gestaag op en zal volgens het IMF eind 2024 tot boven de 70% reiken. Tellen we ook de schulden van Chinese consumenten, private bedrijven en SEO’s (State Owned Companies) mee, dan ligt de schuldquote van China zelfs rond de 310% van het bbp. In het verleden kwamen opkomende markten met dergelijke schuldquotes altijd in de problemen. Denk aan de Thaise Baht-crisis in 1997.

Recordstanden en ‘counting’

Volgens het Institute of International Finance heeft de totale debt-to-gdp ratio voor de hele wereld eind 2019 een record van 322% bereikt. Nog nooit stond er zoveel schuld uit, namelijk een bedrag van rond de $252 biljoen.

Source: Institute of International Finance / GraphicL Tal Yellin, CNN

Er komt voorlopig geen einde aan. De schulden die gemaakt gaan worden om de coronacrisis te bestrijden zijn nog niet eens in deze cijfers verwerkt. Hetzelfde geldt voor alle investeringen die nog gedaan moeten worden in het klimaat. Volgens de VN moet er, om in 2030 aan de Sustainable Development Goals (SDG’s) tegemoet te komen, $42 biljoen in infrastructuur worden geïnvesteerd.

IMF

Meer dan negentig landen hebben de afgelopen maand aangeklopt bij het IMF voor financiële ondersteuning. In een interview dat de topvrouw van het IMF, Kristalina Georgieva, eergisteren gaf aan de Financial Times zei ze dat de schaal van aangevraagde hulp geen precedent kent in de geschiedenis van het IMF.

Gezond verstand zegt dat dit niet goed kan gaan. Een schuldencrisis is niet te vermijden. Schulden moeten afbetaald of afgestempeld worden. Meer opties zijn er echt niet. Het was ook deze vraag die Georgieva van de Financial Times moest beantwoorden. Ze zei te verwachten dat tussen 10 en 15 opkomende markten (van de 90) een herstructurering van de schuld zullen doormaken. Maar ze hield een slag om de arm omdat veel nog onzeker is.

Inflatie, afstempeling

De theorieboekjes leren simpele lessen over veel schulden. Het valt op dat ze zo weinig hard worden opgeschreven, misschien omdat mensen de ‘brutal facts’ niet onder ogen willen zien. De eerste is ‘hoe meer schulden, hoe lager de toekomstige economische groei’. Schulden moeten namelijk afbetaald worden en dat vormt een rem op de groei. Hoe meer schuld, hoe groter ook de kans op schuldsanering. Zie ook het antwoord van Georgieva.

Een andere manier om van schuld af te komen, is inflatie. In de jaren zeventig verdampte een groot gedeelte van de in de oorlog en wederopbouw ontstane en nog resterende schulden door hyperinflatie. Maar er is, tot slot, nog een andere optie en die loopt via de centrale banken. Zij zijn onderdeel van het piramidespel geworden. Ze kopen op grote schaal schulden op, mede om te zorgen dat de rente niet oploopt.

‘Verschmertzen’

Iedereen begrijpt dat, als er zoveel schulden zijn, en er nog meer schulden gaan bijkomen, een hogere rente pas echt voor problemen gaat zorgen. De centrale banken gaan steeds verder. Zo heeft de FED recent zelfs high yield-ETF’s opgekocht. De ECB is ook de regels aan het oprekken om staatschulden van bijvoorbeeld Griekenland en Italië te kunnen kopen. De Bank of Japan doet al jaren, zelfs op nog grotere schaal, mee met het ‘central banks gone wild’ experiment.

Via de centrale banken resteert dan– naast inflatie en afstempeling - een derde manier om de schuldenberg te verkleinen, namelijk afschrijving via de bankbalansen. Zo worden de verliezen ‘verschmerzt’ via de belastingen die iedereen betaalt. Laten we afsluiten met een mooie quote van Charles Dickens: “Credit is a system whereby a person who can't pay, gets another person who can't pay, to guarantee that he can pay.”

Disclaimer

Dit artikel bevat een persoonlijke opinie van Harry Geels.