Harry Geels: Spaarzaamheid wordt tegen ons gebruikt

May 25, 2020

Door Harry Geels

Tegen Denemarken, Nederland, Oostenrijk en Zweden, ook wel de ‘vrekkige vier’ genoemd, wordt een hetze gevoerd. Niet alleen door de zuidelijke eurolanden, maar ook door diverse Nederlandse media en autoriteiten, vaak met een verkeerde voorstelling van zaken. We moeten terug naar de tekentafel van de euro.

Toen Angela Merkel en Emmanuel Macron vorige week hun €540 miljard kostende plannen voor een Europees wederopbouwfonds (in de vorm van giften aan door corona getroffen landen) presenteerden, haastte de Oostenrijkse bondskanselier Sebastian Kurz zich om te zeggen dat er in het beste geval wél leningen, maar geen giften zullen zijn. En dat Denemarken, Nederland en Zweden het met hem eens zijn.

Diverse media waaronder de Volkskrant, kozen direct de kant van Merkel en Macron. ‘Merkel is een voorbeeld’ en ‘een uitzonderlijke crisis vraagt om een uitzonderlijk plan’ schreef de Volkskrant. Hans de Boer, werkgeversvoorman, zei over het nieuwe herstelplan dat Nederland een vriendelijkere toon moet uitslaan. ‘Als je een drenkeling ziet, roep je ook niet: waarom heb je geen zwemles genomen?’

Zelfs in Duitsland, dat tot voor kort samen met de Baltische staten en Finland op dezelfde lijn als de bovengenoemde landen stond, is men anders gaan denken over de bestrijding van de door corona weer opgelaaide eurocrisis.

Aanval op Nederlandse waarden
In Duitsland vatte Der Spiegel het sentiment tegen onder andere Nederland goed samen. De ‘vrekkige vier’ was zelfs een dikke kop geworden in een groot artikel in het bekende Duitse zakenblad. In het artikel, geschreven door Thomas Fricke, de voormalige hoofdeconoom van Financial Times Deutschland, werden de vier beticht van misplaatste superieure zuinigheid.

De vier landen die overigens afgelopen weekend volgens de lijn ‘Kurz’ een tegenvoorstel hebben neergelegd, zouden hun rijkdom te danken hebben aan de ‘adembenemende scheve’ overschotten op de handelsbalansen, mede dankzij de bestedingsbereidheid van andere grote eurolanden als Duitsland en Italië. Nederland spant de kroon wat betreft overschot op de handelsbalans. Die overschotten zouden geen teken van concurrentievermogen zijn maar van ‘gewoon geen zin hebben om geld uit te geven’.

Parasitair wordt het gedrag van de vrekkige vier zelfs genoemd. Nederland krijgt ook nog sneren omdat het een belastingparadijs is en dus bedrijven uit andere landen weglokt waardoor die weer minder lokale winstbelasting kunnen innen. Ook zouden wij met een van de hoogste private schuldenbergen in de wereld (denk aan de €700 miljard aan uitstaande hypotheekschuld) boter op ons hoofd hebben.

Duitsland is gedraaid
Met het nieuwe plan van Merkel en de andere toonzetting in de diverse Duitse media lijkt Duitsland een draai te hebben gemaakt in Europa. Merkel lijkt kosten wat het kost de euro te willen redden. Dit heeft ongetwijfeld te maken met het oorlogsverleden. Duitsland wordt hier (door Frankrijk) nog regelmatig mee gechanteerd en wil niet het land zijn dat de stekker uit de euro trekt.

Duitsland is bij het eventueel opblazen van de euro bang voor antipathie uit Zuid-Europa, wat weer nadelig kan zijn voor onder andere de Duitse auto-industrie. Daarbij komt dat Duitsland een ‘speciale band’ met Frankrijk heeft ontwikkeld. Frankrijk heeft de ‘eeuwige euro’ bij Duitsland afgedwongen in ruil voor instemming met de Duitse eenwording die destijds erg gevoelig lag bij Frankrijk, omdat het de macht van Duitsland in Europa sterk zou vergroten. Duitsland mag economisch de grootste zijn, Frankrijk heeft de politieke troefkaarten in handen, ook nu weer.

Verkeerde voorstelling van zaken
De aanval op de vrekkige vier is een gotspe. Nederland is een open economie en wordt door de coronacrisis economisch ook hard geraakt. Hoe groot de gevolgen van corona voor alle landen zijn, moet nog duidelijk worden. Verder worden de statistieken vaak zo gepresenteerd dat het lijkt alsof landen als Italië, Frankrijk en Spanje zoveel erger zijn geraakt door corona. Dit komt vooral doordat media absolute getallen gebruiken.

Relatief zijn de kleinere ‘rijkere’ landen als België, Nederland, Oostenrijk en Zweden nét zo hard geraakt door corona. Wellicht dat de gezondheidszorg in deze landen iets beter geregeld is. Maar dat geldt niet voor Nederland - kijk naar wat er bij ons in de zorginstellingen is gebeurd.

Dan de opmerkingen dat wij het economisch zoveel beter hebben geregeld. Ja, onze belastingmoraal is beter. De Italianen hebben echter, mede door de nationale volkssport van belastingontwijking en -ontduiking, gemiddeld meer nettorijkdom dan de Nederlander en Duitser, zo blijkt uit een explosief politiek rapport van de ECB over het vermogen in de EU. Ze zeggen weleens: ‘de Italiaanse staat is arm, maar de Italianen zijn rijk’. Italië heeft bovendien nog een van de grootste goudvoorraden in de wereld.

Terug naar de kern van de zaak
In Europa wordt een onheus welles-nietes spelletje gespeeld. Laten we ons hier niet toe verlagen, maar alleen de constatering doen dat het weer om een onverbloemde huwelijksruzie gaat. Als je teveel van elkaar verschilt, bijvoorbeeld in termen van spaar- en belastingdeugdzaamheid, blijven we kibbelen. We moeten terug naar de kern van de zaak. Vooral het eurosysteem is dé splijtzwam. Het bevat te veel weeffouten. 

Om in de termen van Hans de Boer te blijven: natuurlijk gaan we de drenkelingen redden maar we hadden in eerste instantie niet in het te diepe eurozwembad moeten duiken als sommige niet kunnen zwemmen. Het eurozwembad moet veiliger en landen die er aan mee doen, moeten eerst leren zwemmen.

Ruttes verkiezingsbelofte
In het verkiezingsprogramma van de VVD en het regeerakkoord staat dat de zogenoemde Verdragsrechtelijke no-bail-out-bepaling (ieder euroland moet financieel zijn eigen broek ophouden) eindelijk eens gehandhaafd dient te worden. Maar met het tegenvoorstel van de vrekkige vier breekt Rutte opnieuw een verkiezingsbelofte. Rutte had de discussie naar het (onhoudbare) eurosysteem in huidige vorm moeten verschuiven.

Immers, zoals ook eerder opgemerkt, zijn er diverse revisieplannen van het eurosysteem naar voren gebracht, zelfs het in het geheel maar stoppen met de euro, zoals oud CDA-minister Bert de Vries recent opperde. Over de verschillende europlannen de volgende keer meer.

Dit artikel bevat een persoonlijke opinie van Harry Geels