BMO GAM: Swaptions goed instrument voor overgangsfase naar nieuwe pensioenakkoord

December 7, 2020

Swaptions zijn zowel in de overgangsfase naar het nieuwe pensioenakkoord, als in de huidige lage rente-omgeving een interessant instrument voor pensioenfondsen, zeggen Arthur Stroij en Jan Willemsen, LDI Client Portfolio Managers bij BMO GAM.

Overgangsdilemma

De overgangsperiode van het oude naar het nieuwe pensioenstelsel stelt pensioenfondsen voor een dilemma. Enerzijds moeten zij de bestaande renteafdekking behouden om onder het huidige regime het risico op dalende dekkingsgraden of zelfs korten te beperken bij een verdere daling van de rente. Anderzijds lijkt in het nieuwe pensioenakkoord het afdekken van met name lang renterisico minder noodzakelijk te zijn. Daarom is het vanwege de huidige lage renteniveaus te overwegen om een kortere of lagere rente-afdekking nu al door te voeren.

Door de rentedaling is sinds de invoering van het gewijzigde financieel toetsingskader (nFTK) een aanzienlijke swapwaarde ontstaan: naar schatting bedraagt de swapwaarde per medio juni 2020 circa EUR 115 mrd, omgerekend 8% van de portefeuilles. Deze waarde is deels weer herbelegd in de returnportefeuilles, zoals aandelen en onroerend goed. Pensioenfondsen lopen door het handhaven van de afdekking het risico dat deze waarde verdampt door een (mogelijke) stijging van de lange swaprente of een versteiling van de rentecurve. Ook als het nieuwe pensioenstelsel helemaal niet doorgaat, geven de huidige renteniveaus aanleiding om de swapwaarde te beschermen.

Nuttige Swaptions

Een geschikt instrument hiervoor is het gebruik van swaptions. De bestaande afdekking kan dan intact blijven in lijn met het huidige regime, terwijl met swaptions wordt ingespeeld op de opwaartse renterisico’s die gepaard gaan met de overgang naar het nieuwe regime. Swaptions zijn de facto opties op swaps. Het zijn niet-lineaire instrumenten die – net als aandelenopties – in bepaalde scenario’s een pay-off opleveren, maar in andere scenario’s zonder waarde aflopen. Dit is nuttig omdat het pensioenfondsen in staat stelt zich te beschermen tegen de stijging van de lange rente, terwijl het door de bestaande swapposities beschermd blijft in geval van een dalende rente. Swaptions zijn beschikbaar met verschillende expiraties waardoor de koper van de optie kan profiteren van bescherming, zelfs als het precieze tijdstip van een toekomstige gebeurtenis onzeker is.

BMO GAM ziet hiervoor twee mogelijkheden:

• Beschermen tegen scenario’s waarbij de curve versteilt (duratie-neutraal)

Deze eerste strategie is geschikt voor pensioenfondsen met relatief lage hedge ratio’s die onder het nieuwe Pensioenakkoord hun totale hedge ratio niet noemenswaardig verwachten aan te passen.

• Beschermen tegen scenario’s waarbij de rente stijgt en de curve versteilt (notional neutraal)

Deze mogelijkheid is geschikt voor pensioenfondsen met een relatief hoge renteafdekking (50-100%) die onder de nieuwe Pensioenwet waarschijnlijk hun totale afdekking zouden verlagen.

De belangrijkste voordelen van deze swaptionsstrategieën zijn een grotere bescherming tegen een stijging van de rente of een versteiling van de curve. Hierdoor worden de verliezen op de bestaande, langlopende afdekkingsportefeuille beperkt. Ook kan de bestaande afdekking gericht blijven op de risico’s in het huidige kader. Hierdoor positioneren pensioenfondsen zich voor risico’s in de overgangsperiode naar het nieuwe pensioenstelsel. Gelet op de huidige lange rente dichtbij nul, een gedeeltelijk inverse rentecurve en de proactieve en inflatoire respons van monetaire en fiscale autoriteiten op de Covid-pandemie, is deze positionering ook zonder Pensioenakkoord zeker het overwegen waard.