ESG Support: Nieuwe EU-wetgeving om mensenrechten- en milieuschendingen in waardeketens bedrijven aan te pakken

February 28, 2022

Door Bas Knol, ESG Consultant bij ESG Support

De Europese Commissie heeft op 23 februari 2022 een voorstel voor een richtlijn op het gebied van due diligence in de waardeketen van bedrijven goedgekeurd. Deze richtlijn bevat regels voor bedrijven om mensenrechten- en milieuschendingen in hun waardeketens te identificeren, te beoordelen, aan te pakken en hierover te rapporteren. Bedrijven worden verplicht een ​​klachtenprocedure hiervoor op te zetten, de effectiviteit, maatregelen en resultaten van het due diligence-beleid te monitoren en hierover te rapporteren.

Waarom deze richtlijn?

Met deze regels wil de EU opkomen voor mensenrechten en het voortouw nemen in de groene transitie door bedrijven te verplichten misstanden in de waardeketens te identificeren en aan te kaarten. Vrijwillige codes en richtlijnen hebben volgens de EU onvoldoende geleid tot verbetering en als gevolg daarvan worden zowel binnen als buiten de EU nog steeds mensenrechten- en milieuschendingen in de waardeketens van bedrijven waargenomen. Mensenrechtenschendingen omvatten dwangarbeid, kinderarbeid, ontoereikende gezondheid en veiligheid op het werk en uitbuiting van werknemers. Onder milieuschendingen vallen een te hoge uitstoot van broeikasgassen, vervuiling, verlies van biodiversiteit en aantasting van ecosystemen.

Voor wie?

De nieuwe regels zijn van toepassing op circa 9.400 bedrijven in de EU met meer dan 500 werknemers en meer dan € 150 miljoen aan inkomsten. De regels gelden 2 jaar later voor circa 3.400 bedrijven met meer dan 250 werknemers en € 40 miljoen omzet die meer dan 50% van hun omzet halen uit de textiel, leer en kledingindustrie, landbouw, bosbouw, visserij, de winning en handel in minerale hulpbronnen (met inbegrip van ruwe aardolie, aardgas, steenkool, bruinkool, metalen en metaalertsen) of de vervaardiging van metaalproducten vallen onder de richtlijn.

Wat is de relatie met andere richtlijnen zoals de NFRD, CSRD, SFDR en Taxonomieverordening?

Op EU-niveau zijn in de richtlijn voor niet-financiële informatie in rapportages (Non Financial Reporting Directive, NFRD) duurzame rapportagevereisten opgelegd aan circa 12.000 bedrijven. Deze richtlijn had enig positief effect op een verantwoorde bedrijfsvoering, maar heeft er niet toe geleid dat de meeste bedrijven voldoende rekening houden met de mensenrechten- en milieuschendingen in hun waardeketens.

Met de recente herziening van de NFRD in de richtlijn duurzaamheidsrapportages door ondernemingen (Corporate Sustainability Reporting Directive, CSRD) is het toepassingsgebied uitgebreid tot circa 50.000 grote en beursgenoteerde ondernemingen. In deze richtlijn is voor bedrijven de plicht toegevoegd due diligence in de waardeketen te verrichten om zo de schade van mensenrechten- en milieuschendingen te beperken. De CSRD vereist dat bedrijven informatie verzamelen voor het identificeren van en rapporteren over schendingen. Ook moeten ondernemingen een plan hebben dat ervoor zorgt dat het bedrijfsmodel en de strategie verenigbaar zijn met de overgang naar een duurzame economie en het Klimaatakkoord van Parijs.

Deze richtlijn vormt ook de basis voor de Informatieverschaffingsverordening (Sustainable Finance Disclosure Regulation, SFDR) die onlangs in werking is getreden en van toepassing is op financiële marktdeelnemers (vermogensbeheerders, verzekeraars en pensioenfondsen) en financieel adviseurs. Op grond van de SFDR zijn deze ondernemingen verplicht een verklaring te publiceren over hun due-diligencebeleid met betrekking tot duurzaamheidsrisico’s (principal adverse impacts, PAI’s).

Evenzo zal deze richtlijn een aanvulling zijn op de recente Taxonomieverordening, die greenwashing wil voorkomen met een gemeenschappelijke taal voor duurzame economische activiteiten voor investeringsdoeleinden. Deze activiteiten moeten ook voldoen aan een ‘minimale sociale waarborgen’ in overeenstemming met de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen en de VN-principes voor bedrijven en mensenrechten. Door bedrijven te verplichten hun nadelige risico's in al hun activiteiten en waardeketens te identificeren, vormt deze richtlijn een ​​aanvulling op de taxonomieverordening.