Mik Breek: Noodzaak tot tegenkracht bij impactbeleggen

May 24, 2022

Door Mik Breek, Bestuursadviseur in de financiële sector

Onlangs zag ik een interview met een Amerikaanse wetenschapper die vond dat pensioenfondsen zich actief tegen de Europese ESG-regelgeving moeten keren. Pensioenfondsen zouden zich niet voor het karretje moeten laten spannen van Europese politici die bij bedrijven hun duurzaamheidsagenda door willen drukken.

Bedrijven zouden moeten worden beoordeeld op hun winstgevendheid, waarmee een optimaal financieel rendement voor de belanghebbenden bij pensioenfondsen kan worden gewaarborgd.

ESG-criteria vallen daar volgens deze wetenschapper buiten. Pensioenfondsen moeten volgens hem ook niet in bedrijven investeren vanwege sociale doelstellingen (SDGs).

ESG in de pensioensector

Ik ben het niet eens met deze zienswijze, maar het raakt wel een interessant thema. Hoe vullen pensioenfondsbesturen de fiduciaire opdracht in bij de uitvoering van het ESG-beleggingsbeleid van het fonds? Waarom investeren fondsen in bedrijven met ESG-doelen of doen zij aan impactbeleggingen, ook als financiële rendementen daardoor lager kunnen uitvallen en daarmee pensioenopbouw en pensioenuitkeringen in gevaar kunnen komen?

Maatschappelijk verantwoord beleggen is ‘big business’ geworden. Fiduciaire dienstverleners en vermogensbeheerders hebben een breed palet aan producten en diensten ontwikkeld dat naar hun eigen zeggen ESG-proof is en kan bijdragen aan de duurzaamheidsdoelstellingen van pensioenfondsen. Onafhankelijke partijen ontwikkelen modellen waarmee de toegevoegde waarde van ESG-criteria en de voortgang van impactbeleggingen kunnen worden gemeten en de risico’s van greenwashing kunnen worden tegengegaan.

Er is echter nog veel onduidelijkheid over de toepassing van ESG-criteria en hoe de toegevoegde waarde van impactbeleggingen kan worden gemeten. Denk hierbij ook aan de discussie over de toepassing van de EU-taxonomie bij de waardering van klimaatdoelstellingen en wat bedrijven moeten doen om klimaatrisico´s te beperken.

De fiduciaire opdracht van pensioenfondsen

In het licht van de geboden oplossingen, maar ook van de genoemde onzekerheden, staan pensioenfondsbesturen voor de fiduciaire opdracht om het MVB-beleid zo goed mogelijk in te vullen. Welke vragen moeten zij zichzelf daarbij stellen?

Neem hier als (fictief) voorbeeld een fiduciair die voorstelt om grootschalig te investeren in verduurzaming van sociale huurwoningen in diverse Europese landen. Het bestuur zal zich eerst moeten afvragen wat het weet van dit type beleggingen. Past deze investering bij ons fonds en ons risico- en rendementsprofiel? Snappen we de benchmarks? Hebben we op de formulering daarvan invloed gehad?

Hoeveel financieel rendement laten we op korte termijn liggen en hoe groot is de kans dat de waardecreatie op langere termijn ook een beter financieel rendement voor het fonds oplevert? Of vinden we ook op de langere termijn het maatschappelijk rendement belangrijker bij deze investering?

En ten slotte, welke criteria zijn vooraf geformuleerd om straks aan de verschillende belanghebbenden te kunnen uitleggen wanneer deze impactbelegging een succes is geweest?

De noodzaak van een tegenkracht

De pensioensector heeft maatschappelijke verantwoord beleggen omarmd. Dat is een goede zaak, maar het is zinvol om bij beleggingsbeslissingen binnen het bestuur tegendenken te organiseren. Pensioenfondsbesturen moeten hun eigen koers varen en zich niet laten leiden door de voorkeuren van de fiduciair of vermogensbeheerder of achter een hype aanlopen.

De discussie hierover binnen het bestuur is van belang maar de blik naar buiten evenzeer. Die kan zijn gericht op een dialoog met het verantwoordingsorgaan over het nut van een bepaalde impactbelegging, maar ook op onderzoek naar wat andere aanbieders (dan de eigen fiduciair, vermogensbeheerders of beleggingsadviseurs) vinden van de kansen en risico’s van een bepaalde impactbelegging.

Uiteindelijk moeten de besturen uitleggen waarom en hoe zij het pensioenvermogen van de deelnemers hebben aangewend om maatschappelijk rendement te realiseren.