De wereldeconomie blijft groeien, maar in een traag tempo. De verwachte stijging van het bbp met 3% in 2023 en 2024 ligt ver onder het gemiddelde van 3,7% dat in de jaren 2004-2019 werd gerealiseerd.

Dit is grotendeels het gevolg van een vertraging in opkomende economieën, met name China. Ondanks de problemen van de vastgoedreuzen en een achterblijvende vraag van huishoudens is de reactie van Beijing tot nu toe bescheiden geweest: de verplichte aanbetalingen bij woningaankopen zijn iets verlaagd, de autoriteiten hebben ook banken gevraagd om de herfinanciering van bestaande hypotheken te versnellen, en de overheid heeft aangekondigd dat de belastingaftrek voor onderwijs, kinderopvang, etc. wordt verhoogd.

De steun die deze maatregelen bieden, blijft waarschijnlijk beperkt: door het toch al lage consumentenvertrouwen jagen ze de toch al forse spaardrift verder aan. Een zwakke groei in China zal moeilijk om te buigen zijn, zo zeiden de economen van Candriam, Anton Brender en Florence Pisani, tijdens een persbijeenkomst in Amsterdam.

VS: zachte landing 

De Amerikaanse economie daarentegen blijft de verwachtingen overtreffen. Begin 2023 dachten velen dat het voor de Fed onmogelijk zou zijn om in zijn missie te slagen. Niet alleen waren zachte landingen relatief zeldzaam in de afgelopen decennia, maar ook de vertraging van de loonstijgingen die nodig was om de inflatie weer naar het doel van de centrale bank te brengen, kon volgens menigeen alleen worden bereikt door een scherpe stijging van de werkloosheid - en dus een recessie.

De verhoging van de rente met in totaal 425 basispunten door de Fed in 2022 was bedoeld om een recessie te bewerkstelligen die noodzakelijk was om de inflatiedruk tegen te gaan. Negen maanden later, na een verhoging met nog eens 100 basispunten, is de economische groei echter nog steeds solide (ongeveer 2% per jaar in het tweede kwartaal en waarschijnlijk meer dan 2% in het derde kwartaal), terwijl de inflatie in een jaar tijd is gedaald van 8,5% naar iets boven de 3% in juli, de banengroei scherp is vertraagd (van meer dan 400.000 naar 150.000 per maand) en de loonstijgingen zijn afgenomen van 6,5% op jaarbasis naar 4,5%.

Daarmee is het doel nog niet bereikt, maar volgens Anton Brender, hoofdeconoom bij Candriam, lijkt de Fed op de goede weg te zijn: 'Dit geldt des te meer omdat de groei tegen het einde van het jaar zal vertragen, waarbij de consumptie van huishoudens tijdens de zomer is gestimuleerd door uitzonderlijke effecten. In deze context zal de Fed waarschijnlijk stoppen met het verhogen van de rente, maar hem nog vele maanden hoog houden, totdat de arbeidsmarkt versoepelt en de inflatie duidelijk de 2%-doelstelling nadert.'

Eurozone: tussen versnellende lonen en zwakke groei

In de eurozone blijft de groei zwak en suggereren economische enquêtes dat de activiteit in het derde kwartaal zal afnemen. Door de achterblijvende vraag vertragen de bedrijfsinvesteringen waarschijnlijk en blijft het investeringsverschil met de VS toenemen: de stroom van investeringen in apparatuur per werknemer is momenteel 1,7 keer lager in de eurozone dan in de Verenigde Staten, en de R&D-uitgaven zijn bijna drie keer lager, zegt Florence Pisani, Global Head of Economic Research bij Candriam. 

Onder invloed van stijgende hypotheekrentes en krappere kredietvoorwaarden zullen de investeringen in woningen blijven dalen. De consumptie van huishoudens kan echter wat aantrekken begin volgend jaar als de inflatie blijft afnemen, maar het nog steeds lage vertrouwensniveau en de vertraging in de banengroei suggereren dat de opleving matig zal zijn.

Florence Pisani: 'Over het algemeen zal de groei waarschijnlijk zwak blijven, met een bbp-groei van 0,7% in zowel 2023 als 2024. Deze prognose is onderhevig aan verschillende risico's. De snelheid van de overdracht van de monetaire verkrapping naar de reële economie is onzeker. Grondstoffenprijzen kunnen opnieuw stijgen, waardoor de verwachte verbetering van de koopkracht van huishoudens wordt vertraagd: El Niño en de oorlog in Oekraïne kunnen de prijzen van landbouwproducten opstuwen, en de olieprijzen kunnen oplopen tot boven de $90 die de OPEC in onze prognoses als grens aanhoudt om de productie verder te verminderen.'

'Inflatie kan des te hardnekkiger blijken te zijn omdat de arbeidsmarkt verhit blijft en werknemers waarschijnlijk een deel van het verlies aan koopkracht dat ze tijdens de pandemie hebben geleden willen terugwinnen: de reële lonen per werknemer liggen gemiddeld 3% lager dan hun niveau vóór covid in de eurozone en 6% lager dan hun trend vóór covid. Nog enkele maanden zullen marktpartijen en centrale banken op zicht blijven navigeren, of om de woorden te gebruiken van Jerome Powell uit zijn toespraak in Jackson Hole op 25 augustus: "navigeren op de sterren bij bewolkte luchten!'