LFDE: Das Rheingold de herontdekking van een (vervloekte) schat

February 25, 2025

In de Noordse mythologie herbergt de Rijn een schat: goud met magische krachten, dat de bezitter immense macht verleent, mits die de liefde afzweert. Europa heeft dat goud kort geleden herontdekt. Durft het ernaar te grijpen, wetende wat de gevolgen zijn?

Dat goud ziet er duizend jaar later wat anders uit, maar blijft makkelijk te herkennen. Vandaag luistert het bijvoorbeeld naar de naam 'Rheinmetall', een Duitse fabrikant van wapens en gevechtsuitrusting in Düsseldorf – aan de Rijn, uiteraard. Het aandeel schittert als nooit tevoren: +44% sinds begin dit jaar (per 21 februari) en +947% op drie jaar.

De Europese schat bevat meer dan Germaanse goudklompjes, zoals Leonardo, Thales en Airbus, verenigd in de ‘STOXX® Europe Total Market Aerospace & Defense’ index. Sinds 1 januari steeg deze bijna 15% (per 20 februari) en sinds de oorlog in Oekraïne begon zelfs 136% (in euro), waarmee hij de ‘Magnificent Seven’ (+131% in dollar) overtreft.

Europa verder onder druk

De oorlog in Oekraïne gaf defensieaandelen een boost, maar een structurele factor is Europa’s herziening van zijn defensiedoctrine. Onder druk van Trump en de NAVO-verplichting van 2% bbp wordt defensie een prioriteit. De oorlog in Oekraïne en Trump’s recente uitspraken zetten Europa verder onder druk. De militaire uitgaven stijgen na lange tijd onder de 2% van het bbp, met Macron die zelfs 5% als doel noemt. Een doel van 3,5% tegen 2035 lijkt haalbaar.

Mogelijke oplossingen om het te financieren

Als het geld uit de nationale begrotingen moet komen, die in de meeste landen al rood kleuren, zal er weinig van terecht komen. Als de nood het hoogst is, toont Europa zich echter vaak vindingrijk. Het valt dan ook te verwachten dat er nieuwe supranationale instrumenten komen om schulden aan te gaan voor militaire projecten. De Europese Investeringsbank kan een rol spelen, samen met private investeerders om een hefboom op de beschikbare bedragen te zetten. Wellicht komen er ook nieuwe spelregels, zoals een beslissing om bij de monitoring van de staatsschuld door de Commissie extra defensie-uitgaven buiten beschouwing te laten.

Wat levert het op?

De invoering van dat alles zal tijd vergen. Niettemin kan dit proces de komende jaren de aanzet geven tot een grondige transformatie van de industrie en onderzoeksinspanningen – en werkgelegenheid – in Europa. Barclays raamt de extra groei, in een mediaan scenario, op 0,1% tot 0,3% per jaar, met een gecumuleerd effect van circa 1,6% tegen 2035. Dat kan weinig lijken, maar het gaat om 1.625 miljard bijkomende uitgaven boven op de huidige trend. Bovendien is die berekening gebaseerd op de aanname dat 3,5% van het bbp aan defensie wordt besteed. In een 5%-scenario is het effect tweemaal zo groot.

Voor beleggers zijn de gevolgen zonneklaar. Hogere staatsschulden, maar met het fiat van Europa. Meer groei, maar vooral in welbepaalde sectoren. En meer winst voor wapenfabrikanten, die gedurende enige tijd het nieuwe goud in de Rijn worden – of in de Franse rivier de Garonne, in het geval van Airbus. De mythe waarschuwt echter: wie naar dat goud grijpt, verzaakt aan de liefde. Elke euro die aan wapens wordt besteed, gaat niet naar ziekenhuizen of onderwijs. In zijn Ring des Nibelungen, die opent met Das Rheingold, herinnert Wagner eraan dat de liefde afzweren niet zonder gevolgen blijft. Niet voor niets heet het sluitstuk van zijn tetralogie Götterdämmerung.