DNB: De kansen en risico's van AI bij verzekeraars
In 2024 heeft De Nederlandsche Bank (DNB) een sectorbreed onderzoek naar het gebruik van Artificial Intelligence (AI) bij verzekeraars uitgevoerd. Hiermee is geïnventariseerd hoe verzekeraars omgaan met AI-toepassingen.
AI gaat in essentie om computersystemen die taken verrichten waar gewoonlijk menselijke intelligentie voor nodig is. AI-toepassingen zijn geavanceerde statistische benaderingen van grote hoeveelheden data waarmee het mogelijk is om voorspellingen en aanbevelingen te doen en nieuwe inhoud te genereren. In dit artikel delen we de ervaringen uit de sector en de aandachtspunten die uit het onderzoek naar voren zijn gekomen.
Aanleiding, doel en aanpak
Verzekeraars maken steeds meer gebruik van AI binnen hun reguliere bedrijfsprocessen. Dit biedt niet alleen kansen, maar brengt ook risico's met zich mee. Daarom is het voor DNB van groot belang om inzicht te krijgen in hoe de sector AI toepast en de bijbehorende risico's beheerst. De AI Act speelt hierbij een belangrijke rol door duidelijke regels te stellen voor de ontwikkeling en het gebruik van AI-systemen. Deze Europese wet is op 1 augustus 2024 in werking getreden en wordt gefaseerd geïmplementeerd vanaf 2 februari 2025.
Om een goed beeld te krijgen van het gebruik van AI in de verzekeringssector en om voorbereid te zijn op het toezicht op AI, heeft DNB een uitvraag gedaan bij een selectie van schade-, levens-, zorg- en herverzekeraars. Vervolgens zijn er verdiepende gesprekken gevoerd met een aantal van deze verzekeraars. Hierdoor heeft DNB inzicht gekregen in de wijze waarop AI-toepassingen worden gebruikt en de governance die hiervoor is ingericht. DNB heeft in haar onderzoek specifiek aandacht besteed aan de toepassingsgebieden waar het gebruik van AI naar verwachting kan leiden tot prudentiële risico’s. Dit betekent dat er gekeken is naar de risico's die AI kan vormen voor de financiële gezondheid en stabiliteit van verzekeraars.
Ervaringen uit de sector
Met dit onderzoek heeft DNB waardevolle inzichten verkregen in de wijze waarop AI wordt ingezet door verschillende partijen in de verzekeringssector.
DNB heeft de volgende observaties gedaan:
- Gebruik van AI-toepassingen: Van de 36 verzekeraars die betrokken waren in het onderzoek hebben 15 verzekeraars aangegeven gebruik te maken van AI-toepassingen. Het ging hierbij om toepassingen in gebieden die DNB in het onderzoek heeft opgenomen op basis van haar verwachting dat het gebruik van AI kan leiden tot prudentiële risico's. Denk bijvoorbeeld aan toepassingen die helpen bij het analyseren van ongestructureerde data en het inschatten van risico's, tot het aanbieden van gepersonaliseerde producten. Ook gebruiken verzekeraars AI-toepassingen voor fraudedetectie en het inschatten van de hoogte van schades. Er wordt beperkt geëxperimenteerd met AI voor het optimaliseren van kapitaal en de allocatie van beleggingen.
- Kansen en doelen: Verzekeraars zien de meeste kansen in het gebruik van AI om de efficiëntie en productiviteit te verhogen en de klantervaring te verbeteren. Instellingen zien minder kansen in het gebruik van AI voor het optimaliseren van beleggingen en reserveringen.
- Strategie en planning: Enkele verzekeraars maken gebruik van een AI-roadmap, maar veel verzekeraars hebben (nog) geen AI-strategie voor de lange termijn ontwikkeld.
- Obstakels: De belangrijkste obstakels die verzekeraars ervaren bij het ontwikkelen en implementeren van AI-toepassingen zijn het kennisniveau binnen de organisatie en de data-infrastructuur en -kwaliteit.
- Risico-inschatting: Financiële risico's als gevolg van het gebruik van AI in bedrijfsprocessen worden door verzekeraars lager ingeschat dan niet-financiële risico's. Vooral bij het gebruik van AI voor het optimaliseren van beleggingen en reserveringen worden financiële risico's voorzien. Niet-financiële risico's, zoals reputatieschade of bedrijfscontinuïteit, schatten instellingen hoger in bij het gebruik van AI voor verkoopoptimalisatie, risicobeheer en verbetering van de klantervaring.
Aandachtspunten uit het onderzoek
Het gebruik van AI biedt de verzekeringssector veel kansen, maar het is cruciaal dat instellingen de risico's goed beheersen. DNB verwacht dat verzekeraars die AI-toepassingen willen gebruiken, aandacht besteden aan deze risico’s en specifiek aan de vereisten die zijn vastgelegd in de AI Act. In de loop van 2025 wordt hierop aanvullende guidance vanuit EIOPA verwacht, specifiek gericht op de verzekeringssector. Ook AI-systemen die in de AI Act niet worden geclassificeerd als hoog-risicosystemen vragen beheersing en aandacht van de verzekeraars.
Daarnaast benadrukt DNB het belang van kennisontwikkeling bij gebruikers van AI-toepassingen. Voor een verantwoord gebruik van AI is het essentieel dat de data van voldoende kwaliteit is en dat de IT-infrastructuur goed is ingericht. Tot slot vraagt DNB ook aandacht voor het beheersen van het gebruik van AI door derde partijen. Dit betekent dat verzekeraars niet alleen de risico’s voorkomend uit hun eigen AI-systemen moeten beheersen, maar ook die van de door externe partners geleverde AI-systemen.
Vervolgstappen
In de verzekeringssector zijn al diverse initiatieven gestart om te verkennen hoe verzekeraars verantwoord om kunnen gaan met data en AI. Het ‘Ethisch kader Datagedreven Toepassingen’ van het Verbond van Verzekeraars is daar een voorbeeld van.
Vanwege het toenemende gebruik van AI-toepassingen en het gefaseerd in werking treden van de AI Act wil DNB inzicht behouden in het gebruik van AI in de verzekeringssector, de kansen die dit biedt, de bijbehorende obstakels en de beheersing van bestaande en nieuwe prudentiële risico’s. Deze informatie wordt verkregen door middel van de jaarlijkse sectorbrede uitvraag. Op basis van de resultaten gaat DNB in de tweede helft van 2025 risicogebaseerd diepgaander onderzoek doen bij een selectie van verzekeraars. Indien mogelijk en indien nodig, geven wij nadere invulling aan de guidance die naar verwachting op Europees niveau zal worden uitgebracht.
