Legg Mason: barometer van politieke risico’s in Europa in 2019

Mar 22, 2019

By Michael Browne, Portfolio Manager Europese long/short-strategie bij Martin Currie (een dochterbedrijf van Legg Mason)

Ondanks de relatief bescheiden politieke agenda in Europa, zullen de dreigingen en spanningen van de voorbije vijf jaar dit jaar waarschijnlijk een verstorend en economisch ingrijpend effect hebben. Omdat de toekomst van de Europese politiek – en dus haar economie – moeilijk te voorspellen zijn, hebben we de potentiële risico’s voor de stabiliteit van de regio in kaart gebracht.

DUITSLAND

Risico voor de Europese stabiliteit: 5

Nu er een opvolgster gekozen is voor Angela Merkel, is haar politieke carrière bijna afgelopen. Ze nam ontslag als partijleider, maar ze zal proberen om haar termijn als bondskanselier uit te zitten. Er komt een nieuw bestuur, waarschijnlijk sneller dan verwacht, en zoals in vier van de vijf gevallen waarin dit gebeurde, deed de kanselier haar termijn niet uit. Haar opvolgster, Annegret KrampKarrenbauer, wordt algemeen beschouwd als Merkel 2.0. Intussen wordt er geen expansief fiscaal beleid gevoerd om de snel vertragende economie te ondersteunen. Een zwakke eerste helft van het jaar zou, in combinatie met de winst voor het rechtse Alternative für Deutschland (AFD) bij de Europese verkiezingen in mei, de aanzet kunnen zijn voor een zeer moeilijke tweede helft van het jaar.

FRANKRIJK

Risico voor de Europese stabiliteit: 2

De schijnbaar onwankelbare machtspositie van president Emmanuel Macron werd onderuitgehaald door de 'Gilets Jaunes', het collectieve straatprotest dat Frankrijk zes weekends vóór Kerstmis tot stilstand bracht. De gele hesjes waren aanvankelijk gekant tegen een grote stijging van de taksen op diesel om de overgang van het land naar hernieuwbare energiebronnen te betalen, en richtten daarna hun pijlen ook op het nationalistische, protectionistische beleid dat verdedigd wordt door het Rassemblement National (het voormalige Front National). De zwakte van de En Marche-beweging van Macron is altijd al het gebrek aan organisatiestructuur geweest. Is de Franse economie in 2019 zo zwak als we denken, dan zal Macrons leiderschap niet onderuitgehaald worden maar wel verder onder druk komen te staan. Een geschil met het VK na de brexit zou wel eens een voordeel kunnen blijken.

ITALIE

Risico voor de Europese stabiliteit 8

De instabiliteit van de huidige regering werd in recente peilingen onderstreept door het succes van de Lega-partij (rechtervleugel), die beter scoort dan de coalitiepartner van de 5-sterrenbeweging (linkervleugel). Algemeen wordt beschouwd dat de coalitie een slechte beurt gemaakt heeft in de begrotingsonderhandelingen met Europa en de stuggere houding tegenover Europa vormt net de grootste aantrekkingskracht van het anti-Europese Lega. De kans is heel groot dat er dit jaar verkiezingen komen, maar de economie, die momenteel duidelijk in recessie verkeert, heeft misschien wel een bladzijde omgedraaid nu het kleine pakket met belastingverlagingen aanslaat. Een recessie in heel Europa zou de Italiaanse banken in een lastig parket kunnen brengen, het  begrotingstekort doen toenemen en de schuldquote boven 130 % doen uitstijgen. Deze situatie kan niet te lang aanhouden zonder dat de Europese Unie (EU) zich genoodzaakt voelt om op te treden.

Dat zou in slechte aarde vallen bij de kiezer, zowel in Italië als in Europa. De toestand is bijzonder onstabiel en kan kritiek worden.

SPANJE

Risico voor de Europese stabiliteit: 2

Met de verkiezingen na Pasen in het verschiet is Spanje opnieuw vertrokken voor een periode van onzekerheid. De PP (centrumrechts) zal zetels kwijtspelen aan de PSOE (centrumlinks), maar links komt waarschijnlijk niet aan een meerderheid en zal moeten besturen met een van de regionale partijen. Podemos, de gesel van het establishment ter linkerzijde, verliest terrein maar doet nog altijd mee. Aan de andere kant is het best mogelijk dat centrumrechts met de steun van de nieuwe rechtse populistische partij Vox aan een nipte meerderheid zou geraken. Vrijwel elk resultaat is mogelijk. De recente enorme stijging van het minimumloon zou er kunnen op wijzen dat bedrijven er bekaaid van zullen afkomen onder een nieuwe regering. De economie vertraagt, maar niet zo snel als in Italië, en Spanje en Portugal blijken een veel minder groot risico te vormen dan in het voorbije decennium.

VK

Risico voor de Europese stabiliteit: 10

De brexit lijkt alle betrokken partijen op een theatrale manier naar de afgrond te brengen. Wat kunnen we over het VK met enige zekerheid vertellen? Wordt het een ‘no deal’ brexit of valt er toch een of ander akkoord uit de bus? Overleven Labour en de Conservatieven dit of ontstaat er een nieuwe centrumpartij? Komt er een tweede referendum of stevenen we af op algemene verkiezingen? Zou het kunnen uitdraaien op een Ierse crisis? De tweede grootste economie van Europa zet misschien een punt achter 50 jaar Europese geschiedenis, met ontwrichtende gevolgen voor zichzelf en andere landen. Zal de Bank of England gedwongen worden om haar rente te verhogen vanwege de inflatoire gevolgen van een zwak pond of zal ze de rente verlagen als gevolg van een brexit/Europese recessie? De economie deed het sinds 2016 veel beter dan iedereen dacht, maar het risico is groot, net als de onzekerheid.

GRIEKENLAND

Risico voor de Europese stabiliteit: 5

De Grieken lijken af te stevenen op een verkiezing midden in de zomer en alle peilingen wijzen in de richting van Nieuwe Democratie, een liberaal-conservatieve partij die het zal overnemen van premier Alexis Tsipras en zijn Syriza-partij. Dit zal onvermijdelijk leiden tot een meer nationalistische gezinde regering, maar die ook meer in lijn ligt van de fiscale eisen van de EU. Het risico van Griekenland is dus lager dan het lange tijd is geweest.

POLEN, HONGARIJE EN PORTUGAL

Risico voor de Europese stabiliteit: 1

Toonbeelden van stabiliteit om heel verschillende redenen. Deze landen zouden heel goed kunnen dienstdoen als template voor andere landen in tijden van herstel. Kies je dan voor het populisme en nationalisme uit Centraal-Europa of het gematigde socialisme van Portugal? Individueel vormen ze geen risico, maar eventueel wel als grotere economieën deze landen gaan kopiëren.

EUROPESE UNIE

Risico voor de Europese stabiliteit: 7

Het lijkt vreemd om de bureaucraten uit Brussel in de schijnwerpers te plaatsen, maar in dit politieke vacuüm is het wel logisch. Daarnaast zullen Mario Draghi, Jean-Claude Juncker en Donald Tusk, respectievelijk voorzitter van de Europese Centrale Bank, de Europese Commissie en de Raad van Ministers van de EU, dit jaar allemaal plaats moeten maken en stijgen de kansen op politieke uitschuivers. Komt er een parlement met veel eurosceptische parlementariërs gekozen door protestgedreven kiezers, dan krijg je een reëel risico op instabiliteit tijdens een periode van economische zwakte. Moet een Italiaanse reddingsoperatie in elkaar worden geflanst, dan is er een gebrek aan bereidheid, samenwerking en leiderschap in die instellingen die antwoorden moeten vinden.

IERLAND

Risico voor de Europese stabiliteit: 5

Voor Ierland zijn er drie hoofdthema's: de houding van de Ierse regering tegenover de Noord-Ierse grens, de zwakte van de huidige regering en de intentie van de EU om de lage vennootschapsbelastingen aan te pakken. We hebben gemerkt dat de huidige regering alle krediet is kwijtgespeeld door gebruik te maken van haar veto over de grens, wat de aanzet was voor een ernstige recessie en een negatieve respons van de EU, die de gunstige vennootschapsbelasting wel eens zou kunnen afvoeren. Dit zou op zijn beurt kunnen leiden tot een onstabieler en economisch zwakker Ierland, dat nog steeds een van de hoogste schuldquotes in de EU heeft. Een klein land dat in het middelpunt staat van de brexit en de kansen en risico’s die ermee gepaard gaan.

IMPACT VOOR BELEGGERS

In 2018 bleven we voorzichtig ten aanzien van de Europese markten, nadat ze een hoogtepunt bereikten in januari. Elk signaal van een positief momentum werd al snel onderuitgehaald door de Italiaanse recessie, de Franse politieke crisis, de Chinese groeivertraging en de lopende brexitonderhandelingen. Onze eigen macromatrix is sinds het najaar van 2018 heel pessimistisch en blijft de beste indicator van een aanhoudende economische malaise. De politieke spanningen komen niet uit de lucht vallen, aangezien Europa zich niet volledig heeft hersteld sinds 2008. Europa bleek dan wel in staat het hoofd te bieden aan de ineenstorting van Ierland en Griekenland door strenge bezuinigingsmaatregelen op te leggen, maar dat recept zal elders niet werken. De omvang en het blijvende karakter van de politieke verandering luiden nu een nieuw tijdperk in: verandering is vaak een goede zaak, maar is ook onvoorspelbaar en de radicale aard van een populistische, nationalistische, socialistische en protectionistische politieke klasse die de neus aan het venster steekt, is zeer verontrustend voor zowel beleggers als bedrijven. Als long-/short-beleggers blijven we voorzichtig en nemen we geen risico’s met betrekking tot Europese aandelen totdat deze periode van economische vertraging en misschien wel een recessie in combinatie met politieke onrust voorbij is.