Na twee jaar van hoge inflatie en stagnerende BBP, toont de economische activiteit in de eurozone volgens beide economen enkele tekenen van verbetering: in zowel Q1 als Q2 2024 groeide het BBP met een jaarlijks percentage van meer dan 1%. Kredietnormen voor bedrijven zijn gestopt met aanscherpen, terwijl de kredietvoorwaarden voor hypotheken zijn versoepeld en de vraag naar leningen langzaam lijkt te herstellen. Brender en Pisani geven aan dat de consumentenbestedingen tot nu toe slechts een bescheiden vooruitgang hebben geboekt, maar dat de groei van het reëel beschikbaar inkomen nu zou moeten leiden tot een matige groei van de consumptie. Na 0,6% in 2023 zou de groei geleidelijk moeten versnellen naar 0,8% in 2024 en iets meer dan 1% in 2025.

 

Vooral de inflatie daalde scherp tot 2,6% op jaarbasis in juli. Gezien de recente verbeteringen besloot de Europese Centrale Bank begin juni de rente voor het eerst sinds 2019 te verlagen. Florence Pisani: “De daling van de inflatie is niet alleen te danken aan de daling van de energieprijzen. Ook de kerninflatie (exclusief energie en voedsel) is het afgelopen jaar aanzienlijk gedaald. Dit geldt vooral voor goederen waarvan de prijzen sterk waren gestegen, in de nasleep van de pandemie, als gevolg van ernstige verstoringen in de toeleveringsketen. Binnen de dienstensector zijn de vorderingen voorzichtiger. Voor diensten met een laag arbeidsaandeel in de productiekosten is de inflatie teruggekeerd naar een tempo dat bijna in lijn ligt met de verwachtingen van de ECB, maar dit is nog niet het geval voor diensten waar arbeid een hoog aandeel in de productiekosten heeft. Voor het voortzetten van het desinflatieproces, zoals de centrale bank hoopt, is nu een vertraging van de loonstijging noodzakelijk, maar niet voldoende. Productiviteitswinsten, die sinds 2017 stilstaan, moeten ook herstellen."

 

“Hoewel opwaartse risico’s voor de inflatie vragen om een voorzichtige versoepeling door de ECB, zullen neerwaartse risico’s voor de groei de ECB dwingen om gebeurtenisgestuurd en datagevoelig te blijven,” merkt Florence Pisani op. “De eurozone is immers zeer open voor handel en kwetsbaar voor een vertraging van de mondiale groei, die kan worden veroorzaakt door een ‘Hard Trump’ scenario (d.w.z. in het geval dat Trump de Amerikaanse verkiezingen wint en een handelsoorlog ontketent). De uitvoering van de nieuwe Europese begrotingsregels is een ander neerwaarts risico voor de groei in de eurozone, vooral als de markten sommige landen onder buitensporige tekortprocedures als niet-nalevingsvatbaar beschouwen.”

 

In de Verenigde Staten zette de groei zich voort in de eerste helft van het jaar. Ondanks enige vertraging blijft de consumptie volgens de economen veerkrachtig, gesteund door de aanhoudende stijging van de koopkracht van huishoudens. De eerdere verkrapping van de financiële voorwaarden zou nu moeten bijdragen aan een tragere groei. De rente op consumptief krediet is hoog en het aantal wanbetalingen op creditcards is aanzienlijk gestegen. Nog steeds hoge hypotheekrentes en stijgende huizenprijzen zouden ook moeten drukken op de investeringen in woningen, terwijl de steun van overheidsuitgaven en de uitvoering van de Inflation Reduction Act geleidelijk afneemt. Tegen deze achtergrond wordt verwacht dat de groei zal vertragen van gemiddeld 2,6% in 2024 tot 1,7% in 2025.

 

“Na te zijn opgejaagd door enkele volatiele componenten, is de inflatie duidelijk afgenomen, vooral in de dienstensector. Samen met de versoepeling van de omstandigheden op de arbeidsmarkt – gespreid over drie maanden zijn de maandelijkse baancreaties vertraagd van 270.000 in maart tot 170.000 in juli, terwijl het werkloosheidspercentage is gestegen van 3,8% naar 4,3% in dezelfde periode – zou dit de centrale bank voldoende vertrouwen moeten geven dat het desinflatieproces zal doorgaan en de weg vrijmaakt voor een renteverlaging in september,” aldus Florence Pisani.

 

Ze voegt daaraan toe: “Het rentepad in 2025 is veel onzekerder, omdat het economisch beleid dat na de verkiezingen van 5 november zal worden gevolgd, de trajecten van zowel groei als inflatie in 2025 aanzienlijk zou kunnen beïnvloeden. Terwijl de presidentsverkiezingen de krantenkoppen domineren, zal de samenstelling van het Huis en de Senaat een grote invloed hebben op de beleidsagenda voor 2025. Aangezien de campagnemedewerkers van Kamala Harris hebben gewezen op de meest recente begrotingsvoorstellen van president Biden als een indicator van haar toekomstige beleidsplannen, zou een 'Harris-overwinning' waarschijnlijk in lijn zijn met het huidige beleid van president Biden. Aan de andere kant zou een overwinning van Trump meer verstorend kunnen zijn, vooral als de GOP beide huizen zou winnen.”

 

Van de grote economieën is China de enige waar de toegevoegde waarde prijzen dalen: in de eerste helft van 2024 groeide het reële BBP met 5% op jaarbasis, terwijl de nominale groei nauwelijks boven de 4% lag, ver onder het gemiddelde van 9% dat werd waargenomen in de tweede helft van het decennium van 2010. Het land is volgens Brender en Pisani niet langer in staat de enorme massa besparingen die het elk jaar genereert, te absorberen. Dit ‘spaaroverschot’ vond enige tijd in ieder geval zijn tegenhanger in een groot infrastructuurinvesteringsprogramma, grotendeels gefinancierd door lokale autoriteiten. De daling van hun inkomsten, met name gerelateerd aan de daling van grondverkopen, beperkt nu hun vermogen om een steeds groter aantal infrastructuurprojecten te financieren. De overheid probeert nu overtollige besparingen te kanaliseren naar het financieren van industrieën van de toekomst (zonnepanelen, batterijen, elektrische voertuigen, enz.).

 

“De grenzen van deze strategie worden steeds duidelijker: door het gebrek aan voldoende binnenlandse vraag zoeken veel industrieën, geconfronteerd met overcapaciteit, een afzetmarkt in het buitenland voor hun productie,” stelt Anton Brender. “Deze strategie stuit echter nu op sterke weerstand vanuit de VS en Europa: het besluit van Europa in juni om de belastingen op elektrische voertuigen te verhogen als er geen akkoord met China over deze kwestie wordt bereikt, echoot de stijging van de invoerrechten voor elektrische voertuigen die in mei door de Verenigde Staten werd besloten.”

 

“In deze context van handelsspanningen is het ijdel te hopen dat het monetaire beleid te hulp zal schieten. De huidige versoepeling van de hypotheekrentes heeft immers weinig effect gehad op de kredietverlening aan huishoudens: ondanks dat de rentes sinds begin 2022 met 200 basispunten zijn gedaald, is de vastgoedleningverlening niet toegenomen. Zolang huishoudens een hoge spaarquote blijven aanhouden, en de autoriteiten de groei niet heroriënteren in het voordeel van consumptie, met name door het versterken van het sociale vangnet, zullen deflatoire druk blijven bestaan.”